Emir Timur Rusya'nın önünü mü açtı?

[Omnissiah]

Özet:Timur ile Toktamış ilk başlarda baba oğul gibi bir samimiyete sahiplerdi zira Timur balkh ve harezm bölgesini sağlama aldıktan sonra Toktamış kaçarak Timur'a sığındı. Timur ise kendisine hazinesinden ve kendi ordusundan bir değil tam tamına 4 defa destek verdi, toktamış 3 defa yenilmesine rağmen kendisine moral verip son bir kez daha dene dedi ve bu sefer toktamış tahtı aldı.Timur kesinlikle altın ordaya sefer yapmayacaktı zira toktamış'ı destekleyerek kuzey sınırlarını hem müttefik bir yöneticiye bırakacaktı hem Çin seferine çıkarken bu müttefik devlet eğer bir isyan olursa yardım edebilecekti yani burada Timur tamamen geleceği düşünerek stratejik bir adım atmıştır.

Peki Toktamış bu yardımlara rağmen neler yaptı?

ilk olarak Tİmur'un elinde bulunan harezm bölgesini kendi toprağı saydı ve altın orda devletine katmaya niyetlendi, bu yüzden ilk olarak küçük çaplı yağmalar yaptı ve Timur'un gönderdiği elçileri dinlemedi. Nihayet Timur, İran içinde sefer yaparken, Altın orda kuvvetleri birden bukhara,semerkant gibi şehirleri kuşatmaya kalktı ve bölgede yıkıma sebebiyet verdi. Timur ise Toktamış'ın kulağını çekmek için. Burada dikkat edin kulağını çekmek diyorum zira Timur bunlara rağmen Altın orda devletini ihlak etmek veya yıkmak istemiyordu. Ordusuyla Volga nehrine doğru ilerleyerek Toktamış ve ordusunu Kondurça nehrini geçerek yenilgiye uğrattı sonra oraya kukla bir han atayarak geri çekildi.

Sonra Toktamış ders almak yerine ne yaptı? Taht'ı tekrar ele geçirip bu sefer tekrar ordusunu toplayıp Timura karşı sefer başlattı ama bu seferde Kafkasya sınırını geçemeden Timur tarafından Terek nehrinde bu sefer kesin olarak yenilerek hem taht'ı kaybetti hem saygınlığını. Yani Timur burada tamamıyla savunma savaşı vermiştir. Rusya'nın kurulmasında bu olayların alakası yoktur zira Ruslar 1600'lere kadar Tatarlara fidye ödemiş ve Osmanlı'dan kırım yağma yapıyor durdurun demiştir. 1500'lerin ortasında tatarlar moskovanın kremlin bölgesine kadar bütün şehri ateşe vererek 80 bine yakın Rus'u öldürecek ve bütün şehri yakacak kadar güç toplamıştır yani düşünün Tatarlar Altın orda olmadan bile ciddi bir tehtit

https://en.wikipedia.org/wiki/Fire_of_Moscow_(1571)



Yani Timur burada haklı olarak Çin seferine çıkmadan arkasında kendisini vuracak bir düşman istemiyordu eğer Altın orda devletini yıkmak isteseydi kazandığı bu zaferlerle birlikte komple yok ederdi ama o başka bir han çekip emrine askerler vererek asayişi sağla dedi.



Şimdi size Yezdi'nin kaleme aldığı olayları yazacağım



Himmet deryası sahipkıran. Sabran ve Sığnak şehrini Tohtamış Oğlan'a verdi .Tohtamış kendisine verilen şehirlere gittikten sonra Urus han'ın oğlu kalabalık bir orduyla ona saldırdı. Çıkan savaşta kutluk buga aldığı bir okla hayatını noktaladı. Tohtamış kaçmak zorunda kaldı ve düşman ülkeyi talan etti. Tohtamış kaçtıktan sonra sahipkıran'ın huzuruna geldi. Sahip kıran onu yine izzet ikramla karşılayıp yanına ordu verdi ve şehrine gönderdi. Tohtamış sabran'a gelince urus han'ın tonguç oğlu Tohta Kiya Cuçi-han soyundan gelen bir çok şehzade den başka ali bek ve diğer beylerle birlikte kalabalık bir orduyla onun üzerine yürüdü.

Tohtamış ordusuyla onları karşılasa da savaş yine onun hezimetiyle sonuçlandı . Savaş meydanından kaçan Tohtamış, seyhun nehrine gelince tanınmamak için korkudan elbiselerini çıkarıp nehire atladı. Onu takip eden Kazançi Bahadur ok atarak kolundan yaraladı. Güç bela nehri geçerek karşı sahile ulaşan Tohtamış kendini otların üzerine atıp uzandı. Kaderin cilvesi işte Hazreti sahipkıran, ona işine dört elle sarılması konusunda nasihatta bulunmak amacıyla idiku barlas'ı görevlendirmişti. İdiku tedadüfen o fundalıktan geçerken bir inleme sesi duydu. Baksa ki, Tohtamış çıplak vaziyette ve yarı baygın bir halde otlar üzerinde uzanmaktaydı. Hemen atından inerek onu kurtardı ve bir çadır kurdurup yiyecek içecek verdi. Sonra yarasını tedavi etti ve sahip kıran'ın huzuruna döndü . Sahipkıran o sırada Buhara şehrindeydi. Toktamış'ın başından geçenleri öğrenince yine himmet gösterdi ve ihtiyacı olan her şeyi verdi.

Mankıt kabilesinden olan İdiku,Urus han'ın beylerindendi ve ondan kaçarak Sahipkıran'ın hizmetine girmişti. Hazret e Urus han ordu toplayıp bu tarafa harekete geçti'' dedi.



Aynı günlerde Urus-han'dan iki elçi geldi. Birinin adı kebek mankıt, diğerinin ise Tolucan idi. Bu iki elçi sahipkıran'ın huzuruna gelip Urus han'ın mesajını ilettiler ''Tohtamış benim oğlumu öldürüp sana sığınmıştır. Onu bana gönderesin. Eğer göndermeyeceksen,savaş yerini bildir!''

Hazreti sahipkıran himmet dilini açıp şu cevabı verdi ''Ul bizge sığınıp kelib tutur. Men anı hiç kimge bermesmen. Amma uruş desengiz tayar turubturbiz''



Timur'un Urus han'a karşı seferi ve Urus han'ın perişan oluşu

Sahipkıran Urus han 'ın elçilerini gönderdikten sonra ''Çerik yığılsun!'' diye ferman buyurdu. Sonra Caku barlas'ı semerkand'ın başında bırakıp Çağatay ulusunu toplayarak Lu yılında (1376) ordusuyla Urus han'ın üzerine yürüdü.

Seyhun'u geçip otrar bozkırında karargah kurdular. Bu arada Urus-han da Cuçi han'a bağlı ulusunu toplaryarak Sığnak'a geldi. Otrar'la Sığnak arada tirmi dört yıgaçtır.

O günlerde öyle çok yağmur ve kar yağdı ki, tarifi mümkün değil. Ortalık öyle soğuktu ki, insan elin idışarı çıkaramıyordu. Kar ve soğuk 3 ay sürdü. Her iki ordu da karargahtan çıkamıyordu. Sahipkıran ''tez davranıp düşmana bir gece baskını düzenleyin!'' diye ferman buyurdu. Yaruk timur,hitay bahadur,muhammed sultanşah Timur'un emriyle beşyüz askerle birlikte hemen harekete geçtiler ve gece urus-han'ın oğlu Timur Melik Oğlan'la karşılaştılar. Timur melik in yanında üç bin kişi vardı. Şafağa doğru başlayan çatışma muzaffer askerlerin zaferiyle sonuçlandı ve düşman kaçtı. Elçi buga ve Timur melik okla yaralanırken,Yaruk Timur ile Hitay bahadur şehit düştüler. Sahipkıran'ın askerleri muzaffer bir şekilde döndüler. Sahipkıran bu defa ''Muhammed Sultanşah düşman tarafından bilgi alacağımız birini yakalayıp getirsin!'' diye ferman buyurdu Muhammed gidip birini yakalayarak getirdi. Ondan düşman ordusundan Uluğ satkun ve kiçik satkun adında iki kişinin yüz kişiyle birlikte bu tarafa birilerini ele geçirmek için gelmekte olduğunu öğrendiler. O sırada Ak timur bahadur ve Allahdad orduya iade temin etmek amacıyla otrar'a gitmişler ve geri dönerken bilgi edinmek için birbirlerini arayan düşmanla karşılaşmışlardı. Ak timur'un yanında on beş kişi vardı. Yaradana sığınıp düşmanla vuruşmaya başladılar ve bir hileye başvurarak kaçıyormuş gibi yaptılar. Düşman peşlerine düşünce birden geri dönüp iki kişiyi attan düşürdüler, düşman askerlere kaçarak kendilerini derelere attı küçük satgun öldü. Uluğ satgun ise sahipkıran'ın huzuruna çıkarıldı. Sahipkıran sonra bütün gücüyle urus han üzerine yürüdü, tohtamış ona rehberlik etti. 15 gün yol aldıktan sonra ceyran kamış'a geldiler. Düşman ordusu sakin bir şekilde istirahat ederken saldırarak çok sayıda koyun ve deve ele geçirdiler. O sırada urus han ölmüş ve yerine oğlu tohta kiya geçmişti ama o da babasının ardından vefat etti ve böylece Sahipkıran, Tohtamış'ı dest-i kıpçak hanı tayin etti sonra ona heng oglak adında çok güzel bir atı hediye ederek tohtamış'a ''bu ata iyi bak'' dedi.

Sahipkıran sonra semerkend'e döndü ve yılan yılına tekabül eden (1377) ikbal ile tahtına oturdu

Urus han'ın oğlu Timur melik, sahipkıran'ın geri dönmesini fırsat bilerek babasının yerine tahta çıktı ve bir ordu toplarlayarak Tohtamış'ı yenilgiye uğrattı. Tohtamış yine sahipkıran'a sığınınca, Sahipkıran ona tekrar himmet gösterdi ve emrine bahtı hoca,giyaseddin tarhan ve yengi kavçın gibi komutanları vererek sığnak'a gönderdi ve söz edilen beyler sığnak'ı ele geçirip tohtamış'ı tekrar taht sahibi yapılar.

Tohtamış ise tekrar bir ordu toplayarak Timur melik ile son bir kez daha karşılaştı ve bu sefer muzaffer olarak dest-i kıpçak topraklarının, Sahipkıran'ın ona gösterdiği himmeti ile hakimi oldu