KTimur
80+ Silver
- Katılım
- 27 Mayıs 2020
- Mesajlar
- 2,008
- En İyi Cevap
- 1
Herkese merhaba arkadaşlar bu gün sizlere F-35 projesinde giden yolda ipi çekilmiş geliştirme programlarından birisi olan AX/AF-X programı hakkında konuşacağız.
-AX Programına giden yol:
-NAFT Programı:
1980'lerin sonu ve 90'ların başına geldiğimizde Amerikan Deniz Kuvvetleri ellerinde F-14'leri değiştirmek istiyordu. Deniz kuvvetlerine F-22 Raptor'un bir deniz versiyonunun geliştirilmesi önerilmişti ve Deniz kuvvetleri de bunu kabul etti.
(F-14 Tomcat)
1988'lerin sonuna gelindiğinde bu amaçla bir tasarım/geliştirme ofisi kuruldu ve çalışmalara başlandı fakat karşılarına bir sorun çıktı ordu/hükümet hem ATF (F-22) hem de donanma için geliştirilecek olan F-22'nin üretim sayılarında kısıtlamaya gitmişti bu da maliyetlerin fırlamasına sebep olmuştu.
1990'lı yıllarda Amiral Richard Dunleavy, NAFT'nin donanma için uygun olmadığını ve programda bir gelecek görmediğini ifade etti. Donanmanın NAFT'den vazgeçmesindeki asıl nedenlerden birisi hali hazırda F-14'lere uygulanan modernizasyonların uçakları daha uzun yıllar kullanılabilecek bir hale getirmesi idi, bunun yanında NAFT özellikle uçak gemileri için ciddi problemlere sahipti, uçak gemilerinden kalkmak kolay bir iş değildi oldukça sağlam bir gövdeye, iniş takımlarına sahip olmanız ağırlıktan da feragat etmeniz gerekiyordu NAFT tüm bu isterleri problemli idi.
Ocak 1991'e geldiğimizde ise program iptal edildi.
(NAFT)
-ATA Programı:
Donanmanın değiştirmeyi istediği tek uçak F-14 değil idi. Grumman A-6'da değişmesi istenilen uçaklardan birisi idi ve bu kapsamda 1983 yılında Advanced Tactical Aircraft (ATA) programı (A-12 Avenger II) başlatıldı.
Donanmanın isteği uzun menzilli, düşük görünürlülüğe sahip bir uçak idi uçak F-117'den bile düşük bir görünürlüğe sahip olmalıydı bu bağlamda uçağın geliştirilmesi için ise McDonnell Douglas ve General Dynamics seçildi.
Projedeki en önemli sorun Donanmanın projeni gidişatı hakkındaki öngörüsüzlüğü idi. Geliştirme sözleşmesi imzalanırken 4.84 Milyar dolarlık bir tavan fiyatı ile imzalanmıştı ama donanma uçakta kullanılacak teknolojiyi, malzemeyi, testlerin maliyetini hesaba katmamıştı.
A-12 geliştirilirken ortaya oldukça devasa maliyetler çıkmış ve donanmada bu maliyetleri karşılayamamıştı bu devasa maliyetler ve karmaşa içerisinde ilerleyen proje 7 Ocak 1991 yılında iptal edildi.
A-12 kağıt üstünde mükemmel bir uçaktı ancak uçakta kullanılacak olan bir çok teknoloji ilk defa denenecek idi donanmanın uçakla ilgili isterleri karşılanması imkansız isteklerdi.
İptalden sonra A-12 devasa maliyetlerle birlikte kendisini derin davalar ve yasal süreçlere bıraktı.
(A-12 Avenger II)
-AX/AF-X Programı ortaya çıkıyor:
Ocak 1991 yılına geldiğimizde iki kuvvette hala uçak isteklerini devam ettiriyor idi hava kuvvetleri ve donanma programda yerlerini hemen almışlardı.,
Donanma A-6
Hava Kuvvetleri ise F-15, F-111 ve F-117'lerin yerini alacak bir uçak istiyordu.
(Grumman A-6)
-
(F-111 Aardvark)
AX söz konusu bu uçaklardan daha yetenekli olacak ve son teknolojiye sahip bir uçak olacaktı yani AX donanma ve hava kuvvetlerinin adeta ''isviçre çakısı'' olacak her görev tanımına ve koşuluna uygun olacak idi.
Donanma AX projesi için bir tasarım yarışması başlattı, bu yıllarda donanma AX için kendi takvimini çizerken NAFT projesini iptali ile hava-hava konusunda da yeni isterler ortaya çıkmıştı bu sebepten ötürü programın ismi Advanced Attack/Fighter AF-X'e çevrildi.
Yarışma sonunda iki firma seçilecek ve ardından ana yüklenici seçilecek idi özünde A-12 projesinin halefi olan AX projesi söz konusu isterleri A-12'den daha düşük bir maliyette sunmayı hedefliyordu ancak yine de maliyetler oldukça kabarık çıkıyordu.
Lockheed Martin tarafından tasarlanan AF-X,
NATF ve AF-X proje gelişimi;
Donanma ATA programında yaptığı gibi hatalar düşmemiş ve konsept çalışmalarının ardından üretilecek olan prototiplerde gerekli risk çalışmalarını yapacak ve üretilecek uçağın özellikle uçak gemileri için optimize edilmiş olacağına dikkat ediyorlardı, program takvimi ve atılacak adımlarda riski en aza indirecek şekilde düzenlenmişti.
AF-X'in bir avantajı tabanında kullandığı aviyonik sistemlerin F-22'den geliyor oluşu idi böylece bileşenler önceden test edilebilecek ve olası sorunların düzeltilmesi için hızlıca gerekli adımlar atılabilecek/önlemler alınabilecekti.
Bu avantajın önemi daha uçak olgunlaşmadan görülmeye başlanmıştı AF-X'in F-22 ile kullandığı ortak alt sistemler iki kuvvetinde isterlerine uygun hale getirilmiş ve yapılan testlerde oldukça iyi sonuçlar alınmıştı.
Ortak bir alt yapıya sahip olmanın getirdiği bir diğer avantaj ise maliyete olan etkidir, ortak altyapı demek daha düşük bakım masrafı ve kuvvet personelleri için kolaylık demektir.
Kağıt üstünde ve analizlerde AX her ne kadar iyi gitse bile proje hakkında hala endişeler vardı. Program çok uzun bir süredir geliştirilmeye devam ediyordu ancak halen operasyonal bir sonuç elde edilememişti buna ek olarak artan maliyetler, AR-GE için harcanan paralar ve AX yeterli sayıda envantere girene kadar geçecek olan sürede donanma ve hava kuvvetlerinin ne yapacağı akıllarda dolaşıyor idi değişten tehdit algısı ve kuvvetlerin derin darbe konsunda endişeleri vardı. Bu sorunlara karşılık donanma bu süre için F/A-18'lerde iyileştirmeye gitse de bu yeterli olmamıştı.
F/A-18'lerin ilerleyen süreçte yeterli olacağı ve AX projesinin iptal edilmesinin gelecek 5 yıl içerisinde 3,6 Milyar dolarlık bir transferi beraberinde getireceğini öngörülüyordu.
ve AF-X programı için kaçınılmaz son 1 Eylül 1993 yılında kapıya dayanmıştı, AF-X projesi iptal edilmişti.
AF-X projesinden elde edilen bilgi/deneyimler ise JAST programına aktarıldı, özellikle AF-X projesinde çalışan ''çekirdek kadro'' JAST programının büyük bir kısmını oluşturdu.
JAST programı ise gelecek yıllarda karşımıza JSF ismiyle çıkacak ve ilerleyen zamanda F-35'e dönüşecekti...
-AX Programına giden yol:
-NAFT Programı:
1980'lerin sonu ve 90'ların başına geldiğimizde Amerikan Deniz Kuvvetleri ellerinde F-14'leri değiştirmek istiyordu. Deniz kuvvetlerine F-22 Raptor'un bir deniz versiyonunun geliştirilmesi önerilmişti ve Deniz kuvvetleri de bunu kabul etti.
(F-14 Tomcat)
1988'lerin sonuna gelindiğinde bu amaçla bir tasarım/geliştirme ofisi kuruldu ve çalışmalara başlandı fakat karşılarına bir sorun çıktı ordu/hükümet hem ATF (F-22) hem de donanma için geliştirilecek olan F-22'nin üretim sayılarında kısıtlamaya gitmişti bu da maliyetlerin fırlamasına sebep olmuştu.
1990'lı yıllarda Amiral Richard Dunleavy, NAFT'nin donanma için uygun olmadığını ve programda bir gelecek görmediğini ifade etti. Donanmanın NAFT'den vazgeçmesindeki asıl nedenlerden birisi hali hazırda F-14'lere uygulanan modernizasyonların uçakları daha uzun yıllar kullanılabilecek bir hale getirmesi idi, bunun yanında NAFT özellikle uçak gemileri için ciddi problemlere sahipti, uçak gemilerinden kalkmak kolay bir iş değildi oldukça sağlam bir gövdeye, iniş takımlarına sahip olmanız ağırlıktan da feragat etmeniz gerekiyordu NAFT tüm bu isterleri problemli idi.
Ocak 1991'e geldiğimizde ise program iptal edildi.
(NAFT)
-ATA Programı:
Donanmanın değiştirmeyi istediği tek uçak F-14 değil idi. Grumman A-6'da değişmesi istenilen uçaklardan birisi idi ve bu kapsamda 1983 yılında Advanced Tactical Aircraft (ATA) programı (A-12 Avenger II) başlatıldı.
Donanmanın isteği uzun menzilli, düşük görünürlülüğe sahip bir uçak idi uçak F-117'den bile düşük bir görünürlüğe sahip olmalıydı bu bağlamda uçağın geliştirilmesi için ise McDonnell Douglas ve General Dynamics seçildi.
Projedeki en önemli sorun Donanmanın projeni gidişatı hakkındaki öngörüsüzlüğü idi. Geliştirme sözleşmesi imzalanırken 4.84 Milyar dolarlık bir tavan fiyatı ile imzalanmıştı ama donanma uçakta kullanılacak teknolojiyi, malzemeyi, testlerin maliyetini hesaba katmamıştı.
A-12 geliştirilirken ortaya oldukça devasa maliyetler çıkmış ve donanmada bu maliyetleri karşılayamamıştı bu devasa maliyetler ve karmaşa içerisinde ilerleyen proje 7 Ocak 1991 yılında iptal edildi.
A-12 kağıt üstünde mükemmel bir uçaktı ancak uçakta kullanılacak olan bir çok teknoloji ilk defa denenecek idi donanmanın uçakla ilgili isterleri karşılanması imkansız isteklerdi.
İptalden sonra A-12 devasa maliyetlerle birlikte kendisini derin davalar ve yasal süreçlere bıraktı.
(A-12 Avenger II)
-AX/AF-X Programı ortaya çıkıyor:
Ocak 1991 yılına geldiğimizde iki kuvvette hala uçak isteklerini devam ettiriyor idi hava kuvvetleri ve donanma programda yerlerini hemen almışlardı.,
Donanma A-6
Hava Kuvvetleri ise F-15, F-111 ve F-117'lerin yerini alacak bir uçak istiyordu.
(Grumman A-6)
-
(F-111 Aardvark)
AX söz konusu bu uçaklardan daha yetenekli olacak ve son teknolojiye sahip bir uçak olacaktı yani AX donanma ve hava kuvvetlerinin adeta ''isviçre çakısı'' olacak her görev tanımına ve koşuluna uygun olacak idi.
Donanma AX projesi için bir tasarım yarışması başlattı, bu yıllarda donanma AX için kendi takvimini çizerken NAFT projesini iptali ile hava-hava konusunda da yeni isterler ortaya çıkmıştı bu sebepten ötürü programın ismi Advanced Attack/Fighter AF-X'e çevrildi.
Yarışma sonunda iki firma seçilecek ve ardından ana yüklenici seçilecek idi özünde A-12 projesinin halefi olan AX projesi söz konusu isterleri A-12'den daha düşük bir maliyette sunmayı hedefliyordu ancak yine de maliyetler oldukça kabarık çıkıyordu.
Lockheed Martin tarafından tasarlanan AF-X,
NATF ve AF-X proje gelişimi;
Donanma ATA programında yaptığı gibi hatalar düşmemiş ve konsept çalışmalarının ardından üretilecek olan prototiplerde gerekli risk çalışmalarını yapacak ve üretilecek uçağın özellikle uçak gemileri için optimize edilmiş olacağına dikkat ediyorlardı, program takvimi ve atılacak adımlarda riski en aza indirecek şekilde düzenlenmişti.
AF-X'in bir avantajı tabanında kullandığı aviyonik sistemlerin F-22'den geliyor oluşu idi böylece bileşenler önceden test edilebilecek ve olası sorunların düzeltilmesi için hızlıca gerekli adımlar atılabilecek/önlemler alınabilecekti.
Bu avantajın önemi daha uçak olgunlaşmadan görülmeye başlanmıştı AF-X'in F-22 ile kullandığı ortak alt sistemler iki kuvvetinde isterlerine uygun hale getirilmiş ve yapılan testlerde oldukça iyi sonuçlar alınmıştı.
Ortak bir alt yapıya sahip olmanın getirdiği bir diğer avantaj ise maliyete olan etkidir, ortak altyapı demek daha düşük bakım masrafı ve kuvvet personelleri için kolaylık demektir.
Kağıt üstünde ve analizlerde AX her ne kadar iyi gitse bile proje hakkında hala endişeler vardı. Program çok uzun bir süredir geliştirilmeye devam ediyordu ancak halen operasyonal bir sonuç elde edilememişti buna ek olarak artan maliyetler, AR-GE için harcanan paralar ve AX yeterli sayıda envantere girene kadar geçecek olan sürede donanma ve hava kuvvetlerinin ne yapacağı akıllarda dolaşıyor idi değişten tehdit algısı ve kuvvetlerin derin darbe konsunda endişeleri vardı. Bu sorunlara karşılık donanma bu süre için F/A-18'lerde iyileştirmeye gitse de bu yeterli olmamıştı.
F/A-18'lerin ilerleyen süreçte yeterli olacağı ve AX projesinin iptal edilmesinin gelecek 5 yıl içerisinde 3,6 Milyar dolarlık bir transferi beraberinde getireceğini öngörülüyordu.
ve AF-X programı için kaçınılmaz son 1 Eylül 1993 yılında kapıya dayanmıştı, AF-X projesi iptal edilmişti.
AF-X projesinden elde edilen bilgi/deneyimler ise JAST programına aktarıldı, özellikle AF-X projesinde çalışan ''çekirdek kadro'' JAST programının büyük bir kısmını oluşturdu.
JAST programı ise gelecek yıllarda karşımıza JSF ismiyle çıkacak ve ilerleyen zamanda F-35'e dönüşecekti...
![Efe Gaydal[Unofficial]](/data/avatars/s/0/673.jpg?1625422580){kind=avatar}
