Büyük komutanlar serisi Tokugawa İeyasu bölüm 2

[Omnissiah]

Tohoku Sekigahara Seferi​

Uesugi Kagekatsu’nun etkisiz hale getirildiği Tohoku’daki sefer, Tokugawa Ieyasu’nun müttefiklerine ve komutanlarına ne kadar güvendiğinin en iyi örneğiydi. Bu harekâtta Date Masamune başlangıç aşamalarında aktif bir rol oynadı, Mogami Yoshiaki ise tüm süreç boyunca tamamen dahil oldu. Onların rakibi olan Uesugi Kagekatsu ise kampanyanın tamamını başkalarına devretmişti. Özellikle dâhi bir general olan Naoe Kanetsugu, üç ayrı orduyu organize ederek Mogami’nin Yamagata Kalesi’ne saldırı düzenledi.

Kanetsugu’nun ana kuvveti 20.000 askerle batıdan yaklaşırken, Hommura Chikamori liderliğindeki ikinci birlik 4.000 kişiyle güneydeki Kaminoyama Kalesi’ne yöneldi. Üçüncü bir ordu ise kuzeyden, Shonai’den Yamagata’ya ilerledi.

Naoe Kanetsugu’nun ana birliği, ilk engel olarak Hataya Kalesi ile karşılaştı. Burası, cesur bir komutan olan Eguchi Gohei tarafından savunuluyordu. Kanetsugu’nun ordusunun ilerlediği haberi kendisine ulaştığında, Eguchi hendeklerin derinleştirilmesini ve surların güçlendirilmesini emretti. Garnizondaki askerler savaşmaya son derece kararlıydılar ve savaş sırasında moral, bir ninjanın düşman kampına sızıp bir savaş bayrağını çalmasıyla daha da yükseldi. Çalınan bayrak, Hataya Kalesi’nin ana kapısına asılarak düşmanla alay edildi. Ancak Eguchi’nin garnizonu yalnızca 300 kişiden oluştuğu için, Kanetsugu’nun ordusu sayıca üstün gelerek nihayetinde zafer kazandı.
Ertesi gün doğuya yapılan kısa bir yürüyüş, Naoe ordusunu Hasedo Kalesi’ni tehdit edebilecek bir konuma yerleştirdi. Burası, Yamagata’dan önceki son Mogami karakoluydu ve Naoe burada bir kuşatma başlattı. Hasedo, Hataya’dan kesinlikle daha büyük bir kaleydi, ancak Kanetsugu’nun acele etmemesi, Mogami ve Date kuvvetlerinin hareketlerini takip ettiğinden ve saldırıya hazırlandığından habersiz olduğunu gösteriyordu. Kale komutanı, önümüzdeki 15 gün boyunca kuşatmacılara karşı yıpratma savaşı vererek Date ve Mogami kuvvetlerine zaman kazandırdı.

Date Masamune, ordusunun komutasını amcası Date Masakage’ye devretmişti ve iki birlik Hasedo’nun doğusunda birleşti. Bu birliklerin yaklaştığını öğrenen Naoe Kanetsugu, kaleye karşı topyekûn bir saldırı emri verdi. Öncü birliği Kasuga Mototada önderliğinde cesurca savaştı, ancak kalenin dış savunmasında yoğun tüfek ateşiyle durduruldu. Bunun üzerine Kanetsugu taktiksel bir geri çekilme emri verdi. Ancak tam bu sırada, kaleden bir karşı saldırı düzenlendi ve Naoe ordusu arkadan vuruldu.

Kanetsugu, tüm cesaretine rağmen zor bir duruma düşmüştü. Ancak Tohoku’da yapılacak bir savaşın sonucu belirlemeyeceği kısa sürede anlaşıldı. Çünkü 5 Kasım’da Uesugi Kagekatsu’dan gelen bir ulak, son derece önemli bir haber getirdi: Kendilerinin de parçası olduğu Ishida Mitsunari’nin koalisyonu, Sekigahara’da ağır bir yenilgiye uğramıştı. O an için bu haberin ne kadar ciddi olduğu tam olarak anlaşılamamış olsa da ulak, Naoe Kanetsugu’ya Yonezawa’ya geri çekilmesini emretti.

Aynı sıralarda Date ve Mogami kuvvetleri de Sekigahara’daki yenilginin haberini aldı ve Kanetsugu’nun kaçışını engellemek için baskılarını artırdı. Kanetsugu’nun artçı birlikleri, güneye doğru ilerlerken sürekli taciz edildi. Sonunda Uesugi Kagekatsu’nun Aizu-Wakamatsu’daki kalesine ulaştığında, tüm planlarının boşa çıktığı kesinleşmişti.

Kyushu Sekigahara Seferi​

Kyushu Sekigahara Seferi, Tokugawa Ieyasu ile Ishida Mitsunari arasındaki rekabetin Japonya’nın güneyinde destekçileri tarafından sürdürülmesiyle gerçekleşti. Bu bölgede Tokugawa tarafının en önemli ismi, Sekigahara Savaşı’nda yer alan Kuroda Nagamasa’nın babası Kuroda Josui Yoshitaka’ydı.

Josui ilk olarak, günümüz Oita Eyaleti’ndeki Kunisaki Yarımadası’nda bulunan Kitsuke Kalesi’ne gitti. Sekigahara’dan bir süre sonra, Josui’nin gemileri Kagoshima’ya dönen Shimazu filosuyla karşılaştığında ilk askeri çatışmasını yaşadı. Ardından Josui, bölgede kalan Ishida destekçilerinin kalelerini ele geçirmek için kara saldırılarına başladı.

Josui’nin Kyushu’nun batı kıyısındaki en büyük müttefiki, Kumamoto’dan Kato Kiyomasa’ydı. 1600’deki kritik sefer başladığında, Tokugawa Ieyasu, Tokugawa davasını desteklediğini açıklayan Kato’ya, Orta Japonya’ya uzun bir yolculuk yapmak yerine Kyushu’da kalıp Tokugawa karşıtı Higo ve Chikugo bölgelerine saldırmasını tavsiye etti. Karşılığında, bu toprakların ödül olarak ona verileceğini söyledi. Kato hızla harekete geçti ve 23 Ekim’de Higo’dan Kunisaki Yarımadası’na doğru ilerliyordu ki Josui’ye, 21 Ekim’de (Sekigahara Savaşı’nın olduğu gün) Ishigakihara’da zafer kazandığı haberi ulaştı. Bunun üzerine Kiyomasa hızla geri dönerek Konishi Yukinaga’nın topraklarına saldırdı.

Bu sırada Konishi Yukinaga Sekigahara’da esir alınmış ve idam edilmeyi bekliyordu, ancak akrabaları şiddetli bir direniş gösterdi. Yukinaga’nın kayınbiraderi Konishi Yashichiro Hayato, Uto Kalesi’ni kahramanca savundu, ancak nihayetinde yenildi. Buna rağmen, Kato Kiyomasa, kaleden insanların kaçmasına izin verdi ve Yashichiro’nun seppuku (intihar) yapmasını şart koştu. Uto’nun düştüğünü öğrenen Konishi Yukishige, kuşatma altındaki Yatsushiro Kalesi’nden kaçtı ve böylece Konishi Yukinaga’nın hanedanı tamamen yok oldu.

Sekigahara’dan sonra Kyushu’ya kaçan bir diğer Ishida destekçisi, Yanagawa Kalesi’nin daimyosu ve Otsu Kalesi’ni ele geçiren Tachibana Muneshige’ydi. Onu yakalamak için Ieyasu, Nabeshima Katsushige, Kuroda Josui ve Kato Kiyomasa’yı gönderdi. Bu askeri harekât, alışılmış savaşçı keşişlerin farklı bir versiyonunu sergileyen ilginç bir olayla dikkat çekti: Yanagawa’da savaşçı bir rahibe olan Ginchiyo. Muneshige’nin boşanmış eşi olan Ginchiyo, kalenin güneyinde bulunan ve bir savunma noktası haline getirdiği manastırında yaşıyordu.

Eski kocasına olan şaşırtıcı bağlılığıyla Ginchiyo, manastırdaki rahibeleri örgütleyerek Kato Kiyomasa’nın ilerleyen ordusuna karşı silahlı bir direniş başlattı. Onun gerçekten ne tür bir savunma yaptığına dair pek fazla bilgi yok, ancak zırh giyip meydan okumak bile etkili olmuş gibi görünüyor. Ginchiyo’nun beklenmedik direnişi üzerine, Kuroda ve Kato, eski silah arkadaşları Muneshige’ye teslim olup Sekigahara’dan kaçan Shimazu’ya karşı bir sefere katılmasını teklif ettiler. Muneshige kabul etti, ancak Tokugawa Ieyasu, Kyushu’da yeni bir savaş istemediğinden bu seferi başlamadan sonlandırdı. Buna rağmen, Tachibana Muneshige affedildi.

Osaka’da Son Perde​

Kyushu Sekigahara Seferi’nin tamamlanmasıyla birlikte, Tokugawa Ieyasu’nun kader saati de sona erdi. Sekigahara’nın hemen ardından, Ieyasu’nun arzuladığı unvanı almasını engelleyecek pek bir muhalefet kalmamıştı. 1603 yılında resmen şogun ilan edildi ve ailesinin gücünü pekiştirmek için bir dizi düzenleme başlattı.

Bu düzenlemeler arasında, Sekigahara’da kendisine karşı çıkan daimyo’ların Japonya’nın en uzak köşelerine sürülmesi de vardı. Bu büyük toprak dağıtımı, kaybedenler arasında büyük bir öfkeye yol açtı. En büyük kaybeden ise, Toyotomi Hideyoshi’nin varisi olan Toyotomi Hideyori’ydi. Ieyasu’nun zaferiyle miras hakkı elinden alınan Hideyori, Sekigahara’dan beri Osaka Kalesi’nde adeta bir mahkum gibi yaşıyordu.

1603-1614 yılları arasında, Tokugawa karşıtı toprak sahiplerinin mallarına el konulması ve cezalandırılması, binlerce efendisiz samurayın (ronin) ortaya çıkmasına neden oldu. Bu savaşçılar, Ieyasu’ya duydukları öfkeyi Toyotomi Hideyori etrafında topladılar ve Osaka Kalesi’ne sığındılar. Bu durum, Tokugawa’nın kaleye karşı harekete geçmesini kaçınılmaz hale getirdi.

Osaka Kış Seferi olarak bilinen ilk saldırıda, Tokugawa ordusu devasa kaleye saldırdı ve aynı zamanda Avrupa yapımı uzun menzilli toplarını kullandı. Savunmacıların sahip olduğu basit arkadan doldurmalı silahlara kıyasla çok daha üstün olan bu toplar, kale burçlarını hedef alan birkaç isabetli atışla Toyotomi ailesini müzakere masasına oturtmaya zorladı. Ieyasu, kurnazlığı ve aldatıcı vaatleriyle garnizonun dış hendeği doldurmasını ve dış surları yıkmasını sağladı.

Bazılarının korktuğu gibi, Tokugawa Ieyasu 1615 yazında geri döndü. Kale artık savunmasız hale gelmişti, bu yüzden Hideyori’nin yetenekli generali Sanada Yukimura, düşmanı açık arazide karşılamaya karar verdi. Tennoji Muharebesi, Tokugawa’nın son zaferi olacaktı. Savaş saatlerce belirsiz geçti, ancak sonunda savunmacılar yenildi ve Osaka Kalesi ateşe verildi. Toyotomi Hideyori intihar etti ve böylece Tokugawa’ya karşı gelecekte bir isyanı yönlendirebilecek bir lider kalmadı.

İşi tamamlanmıştı. Tokugawa Ieyasu, ertesi yıl 1616’da, kollarında bir kılıç tutarak yatağında huzur içinde öldü. Böylece Tokugawa Şogunluğu, Japonya’da 250 yıl sürecek bir hegemonya kurmuş oldu.

​

​

Bakuhan Sistemi ve Tokugawa Yönetimi​

İlk sistem, Bakuhan Sistemi olarak biliniyordu. Bu sistem, şogun hükümeti (bakufu) ile yerel daimyo yönetimleri (han) arasında bir denge oluşturuyordu.

Bakufu, kelime anlamı olarak "perdenin arkasından yönetim" anlamına gelir. Burada bahsedilen perde, ortaçağ savaşlarında generallerin karargâhlarını gizleyen sahra perdelerini (maku) ifade eder. Bu kavram, şogunun merkezi yönetimden emir verirken sahnede doğrudan görünmeyen ama her şeyi kontrol eden kişi olduğunu simgeliyordu.

Tokugawa rejimi, Confucius’un düzenli ve uyumlu toplum vizyonuna dayanıyordu. Bu sisteme göre:

• Şogun, otoritenin zirvesindeydi.
• Daimyolar, ona bağlıydı ve sadakat göstermek zorundaydı.
• Samuray sınıfı, emirleri uygulayan sadık savaşçılardı.
• Halk, bu düzenin en alt tabakasındaydı ve itaate dayalı bir sistemde yaşıyordu.

Bu düzen, Tokugawa ailesinin Japonya’daki iktidarını iki buçuk yüzyıl boyunca sağlam bir şekilde sürdürmesini sağladı.


tokugawa ieyasu yaşlılık hali
Alıntıyı görüntüle

HAN SİSTEMİ VE TOKUGAWA HÜKÜMETİ​

Han, daimyo'nun kontrol ettiği topraklardı. Bunlar bazen tüm bir vilayeti kapsasa da genellikle pirinç tarlaları ve köylerden oluşan dağınık bir yama şeklindeydi. Tokugawa yönetiminde üç tür daimyo bulunuyordu:

1. Kamon (Şogun’un akrabaları)
2. Fudai (Tokugawa ailesine sadık, miras yoluyla yönetimde bulunan daimyo)
3. Tozama (Dış lordlar) – Sekigahara’da Tokugawa’ya karşı savaşan veya tarafsız kalıp durumunu kollayan daimyo

Bu yapı, Konfüçyüsçü uyum içinde merkezi şogun yönetimi ile yerel daimyo yönetimlerini bir arada tutuyordu. Ancak, bu düzenin devamını sağlamak için Ieyasu büyük çaplı bir toprak dağılımı gerçekleştirdi.

Daimyo’nun Yeniden Konumlandırılması​

Tokugawa Ieyasu, Japonya’daki daimyo’ları satranç taşları gibi yeni bölgelere yerleştirdi. Bunun sonucunda, asırlar boyunca atalarına ait topraklarda yaşayan daimyo’lar, uzak diyarlara sürülerek yerel bağlarından koparıldı.

Bu yöntem:

• Sadık fudai daimyo'ların, tozama daimyo’ları denetlemesini sağladı.
• Tozama daimyo’ların, atalarından kalan destek ağları kesildi.
• Merkezi yönetimin kontrolü güçlendirildi.

Bir daimyo, en az 10.000 koku (bir adamın bir yıl boyunca beslenmesine yetecek pirinç miktarı) değerinde toprağa sahip olmalıydı. 100-9.500 koku arasındaki topraklara sahip olanlara hatamoto denirdi ve şogunla görüşme hakkına sahiptiler. Hatamoto'nun altında ise yoriki ve ashigaru (piyade) birlikleri yer alıyordu.





tokugawa Ieyasu, halefleri için yazılı bir kılavuz bıraktı: Buke Shohatto (Samuray Ailesi Yönetmelikleri). Bu belge, hem sivil hem de askeri konulara dair önemli bilgileri içeriyordu.

Bu yönetmelik:

• Konfüçyüsçü yönetim anlayışını temel alıyordu.
• Halkına şefkat gösteren bir yönetici modelini öne çıkarıyordu.
• Savaşsız kazanmanın önemini vurguluyordu (Sun Tzu’nun "En iyi zafer, savaşmadan kazanılandır" ilkesi gibi).

Ieyasu’nun en ünlü sözleri şunlardı:

“Kılıcın doğru kullanımı, onun kınında parlayarak düşmanı sindirmesidir. Eğer kılıç kınından çıktıysa, doğru kullanılmamış demektir.”

“Bir savaşçı, savaşın yolunu bilmezse, yalnızca sıradan bir asker olur. İyi bir komutan asla cahil olmamalıdır.”

“Kılıç, savaşçının ruhudur. Onu kaybeden ya da unutan, asla affedilmez.”

Bu öğretiler, Tokugawa şogunluğunun 250 yıl boyunca Japonya’da barışı ve düzeni korumasına yardımcı oldu.
TERİMLER SÖZLÜĞÜ

• Ashigaru → Tokugawa döneminde samuray sınıfının en alt kademesindeki piyade askerleri
• Bakufu → Şogunluk, ‘perdenin arkasındaki hükümet’
• Bakuhan → Tokugawa döneminde şogun ve daimyo arasındaki denge sistemi
• Bodaji → Aile tapınağı
• Bugyo → Yargıçlar veya sivil memurlar; orduda genelkurmay görevlileri
• Bun ve Bu → Samurayın edinmesi gereken sivil ve askeri sanatlar
• Daimyo → Bağımsız savaş beyi, Tokugawa döneminde feodal lord
• Doshin → Tokugawa yönetimi altındaki piyade askerler
• Fudai → Tokugawa’ya sadık, miras yoluyla yönetimde bulunan iç lordlar
• Gembuku → Erkeklik töreni (genç erkeklerin yetişkinliğe adım attığı tören)
• Go → Strateji oyunu (Japonya’da popüler bir tahta oyunu)
• Gundan → Savaş birliği, bir daimyo’nun ordusunu oluşturan vasallar
• Han → Şogunluk yönetimi altındaki daimyo’nun toprağı
• Hatamoto → Şogun’a en yakın koruma birliği, kelime anlamıyla ‘sancak altındaki’
• Ikki → Ligler veya liglerin neden olduğu isyanlar
• Jinbaori → Savaşçıların giydiği özel pelerin
• Jinya → Geçici olarak kurulan askeri karargâh
• Kagemusha → General yerine kullanılan dublör, kelime anlamıyla ‘gölge savaşçı’
• Kakemono → Asılı parşömen, duvar süsü olarak kullanılan yazı veya resim
• Kami → Şinto dininde tanrı veya kutsal ruh
• Kamon → Şogun’un akrabaları
• Karo → Daimyo’nun yokluğunda onu temsil eden kıdemli vassal
• Maedate → Miğferin ön kısmına takılan süs veya arma
• Maku → Ordu generallerinin saha karargâhını gizleyen perdeler
• Mon → Aile amblemi veya arması
• Ninja → Gizli ajan veya savaşçı
• Nobori → Uzun savaş sancağı
• Ronin → Efendisiz kalmış samuray, kelime anlamıyla ‘dalgalardaki adam’
• Samuray → Japon şövalyesi, askeri aristokrasinin üyesi
• Shogi → Japon satrancı
• Şogun (Shogun) → Japonya’nın askeri diktatörü
• Taisho → General
• Tozama → Tokugawa’ya ancak yenildikten veya onun üstünlüğünü kabul ettikten sonra boyun eğen ‘dış lordlar’
• Yabusame → At üstünde okçuluk sanatı
• Yoriki → Piyade askerlerin komutanları