Şu VRM tam olarak nedir ve ne işe yarıyor acaba ? Bazı videolarda görüyorum "Yüksek VRAM Alma" vs.
Vram ile VRM aynı şey değildir vram grafik kartının rami gibi bir şey vrm ise
1-)VRM, Voltage Regulator Module(voltaj regülatör modülü), PWM kontrolörü, MOSFET'ler, güç fazları, bobinlerden oluşur. Bu komponentler, güç kaynağından gelen 12, 5 ve 3.3 voltajları CPU'nun kullandığı voltajlara çevirmekle yükümlüdür. Anakartın farklı güç isteyen her noktasında bir VRM olabilir, burada işlemci VRM'lerinden bahsedeceğiz.
Öncelikle MOSFET nedir sorusunun yanıtını vermeliyiz. MOSFET(Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor), VRM'in bir parçasıdır. MOSFET'ler, 12V'u işlemcinin kullandığı voltaja dönüştüren aktif elemanlardır. Bu komponent mühimdir çünkü hem çok hassaslardır hem de CPU'nun istediği neredeyse her gücü dönüştürmekle yükümlülerdir. Ki bu da oldukça yükske miktarda ısıya sebep olur. Sık sorunla karşılaşılan anakartlarda ya yetersiz güçte MOSFET vardır ya da yüksek gücü beslemek için az faza sahiptirler. Bu sorun, soğutucu tasarımlarıyla azaltılabilir.
2-)İşlemcinin istediği yük fazlara ayrılır. Dafa fazla faza sahip bir anakart daha güvenilir ve daha az ısıya sebep olacaktır. Yüksek faz sayısı daha kalitesiz transistör kullanımı anlamına da gelebilir. Buna rağmen verebildikleri güçten ödün vermeden daha az ısı açığa çıkaracaklardır ki bu avantajlı bir durumdur. Bu durumda fazla faz sayısı genel anlamda daha iyi diyebiliriz.
3-)Tüm bu olaylar PWM(Pulse Width Modulation) tarafından kontrol edilir. Bu aslında VRM'lerin voltajı stabilize etmesini sağlayan, hassas ayar çekilmesini sağlayan, başka bir tabirle gürültüyü engelleyen bir kare dalgadır, frekanstır.
->VRM sorunlarının suçluları genel olarak düşük seviye, işlemcinin çekeceği güce uygun üretilmemiş 4+1 veya 4+3 fazlı anakartlardır. Bu, genel olarak anakartı yapan şirketin kalite kontrol anlayışına bağlıdır. Eğer üzerlerinden geçirebildikleri amper aynı ise 8+2 fazlı anakartlar 4+1 fazlı anakartlardan daha fazla güç sağlar diye bir olay yok. Yine de daha önceden bahsettiğim gibi 8+2 fazlı anakart daha verimli, serin ve stabil çalışacaktır.
->VRM kalitesi, birden fazla etkene bağlıdır. Aşağıda bunların listesini bulabilirsiniz:
a. MOSFET amper değeri her bir MOSFET'in taşıyabileceği amper kapasitesini belirtir. Her faz için iki adet MOSFET vardır: low-side ve high-side. Eğer bu MOSFET'ler yanlış değerlerde seçilirse, anakart yüksek TDP değerli işlemciler için tehlikeli olmaya başlar. Genellikle komponentlerin üzerinde kod yazar. Bu kodu internette aratarak datasheetlerden bilgi alabilirsiniz.
b. Kanal başına MOSFET sayısı genel olarak 3-4'tür. Kaliteli bir anakartta 2 adet ana MOSFET - bir veya daha fazla high-side MOSFET, bir veya daha fazla low-side MOSFET- görülür. Bunların yanında MOSFET sürücüleri için de birkaç transistör bulunur.
c. Bazı anakart üreticileri, maliyetten kısmak için düzgün bir sürücü yerine 3. veya 4. bir transistör kullanabilir. Özellikle düşük seviye anakartlarda bu durumla karşılaşılır. Bu, kaliteden kayıptır.
d. Küçük MOSFET'ler genel olarak düşük RDS değerine sahip olurlar. RDS değeri, Resistance drain to source yani MOSFET'lerin iki ucu olan drain to source arasındaki direnç anlamına gelir. Düşük RDS değerine sahip MOSFET'ler daha serin ve verimli çalışırlar.
e. Yüksek fazlı anakartlarda düşük kaliteli MOSFET'ler kullanılabiliyor. Bu, düşük faz sayısına sahip bir anakarttan daha az akım taşıyabileceği anlamına gelmez. Yüksek fazlı anakartların verimlilik ve sıcaklık konusunda avantajları vardır. Yüksek fazlı anakartların MOSFET'leri kalitesiz olacak diye bir kaide yokdur.
->Sürücü MOSFET'ler, DrMOS'lar, MOSFET'leri ve sürücüleri tek bir çip içine sığdırır. Bu, daha verimli bir yapıdır. İlk örnekleri daha hassas ve arıza yapmaya daha yatkındır.
->VRM soğutması bir başka önemli konudur. Genellikle en hassas ve sıcak parça olan MOSFET'lerin üstünde görürüz bu parçayı. MOSFET'ler üzerine soğutucu bloklar koyabilirsiniz eğer yoksa. Bunların yanına bir de fan tarzı aktif soğutma eklerseniz çok daha güzel olur. Kasa hava akışı burada da önemlidir. Bir başka dikkat edilmesi gereken konu da stok fanların VRM soğutmasına katkı sağladığıdır. Kule tipi soğutmalar, sıvı soğutmalar bu konuda bir katkı sağlamaz. Anakartı test ederken stok soğutucular kullanılır genel olarak.
->VRM sıcaklıklarını gözlemlemek için HWINFO programı kullanılabilir. Sensor Status seçildikten sonra program başlatılır ve anakart sekmesine gelinceye kadar aşağı inilir. Orada aradığımız VRM MOS değeri vardır. Bu değer genellikle işlemci sıcaklığınızla benzerdir.
->Over Current Protection(Yüksek akım koruması) PSU'lardan alışık olduğumuz bir koruma. Bu koruma anakartınızı felaketlerden korur. Farklı yollarla çalışabilir.
a.İşlemci frekansını ve voltajını düşürerek yapabilir. AMD cool'n'Quiet veya kendi fonksiyonları bunu yapar. VRM sıcaklıkları yüksekse, anakart toparlanasıya ve sıcaklıklar düşesiye kadar devam eder bu durum.
b.Anakart kendisini kapatır. Eğer MOSFET'lere bir anda fazla yüklenilirse anakart kendisini korumak için kapatır.
-> Eğer VRM'lerinizden şüpheliyseniz yapmanız gerekenler:
1.Sistemin fişini çekin.
2.Görsel kontrol yapın.
3.Koku duyunuzu kullanın. Kokuları burunda fark edilir derecede kötüdür.
4.Eğer 24 pin anakart güç soketi bağlı ve 4/8 pin işlemci güç soketi bağlı değilken sistem boot ederse VRM sıkıntınız var demektir.
Tüm VRM faciaları görülebilir değildir. Giderken yanlarında PSU gibi bileşenleri de götürebilir.
Kaynak
