Perfectshot06
Moderatör
- Katılım
- 4 Ocak 2021
- Mesajlar
- 21,759
Dahası
Eline sağlık, çok güzel ve bilgilendirici bir yazı olmuş.Forumumuzda çok fazla fan sorusu soruluyor tahmin edebileceğiniz üzere. Fakat her fan her koşul için uygun değildir. Bilgisayarınızda kullanacağınız fanlar farklı kullanım senaryoları için üretilmiş olabilir. Bunun yanı sıra farklı teknolojileri barındırabilir. Bugünkü fan seçim rehberinde elimden geldiğince size yardımcı olacağım.
İlk olarak alacağınız fanı ne için kullanacağınızı iyi bilmeniz gerekiyor. Örneğin işlemci soğutucunuza ya da sıvı soğutma radyatörünüze fan alıyorsanız farklı fanlar seçmeniz gerekiyor. Bunları genel olarak 2 farklı kategoride değerlendirebiliriz.
Hava Akışı Odaklı Fanlar
Alıntıyı görüntüleAlıntıyı görüntüle
Hava akışı odaklı fanlar daha çok direkt olarak kasada kullanmanız için üretiliyor. Yani kasanın önünde içeriye temiz hava almak ya da egzoz fan olarak dışarıya sıcak havayı tahliye etmek. Bu fanların ana amacı geniş bir alana/alandan hava akışı sağlamaktır. Eğer söylediğim senaryolar için bir fan alacaksanız hava akışı odaklı fanları almanız gerekiyor.
Bu fanlarda dikkat etmeniz gereken İLK değerler CFM ve DB değeridir. CFM hava akışını gösteriyor, yüksek olması çok daha iyi bir senaryodur. DB değeri ise tahmin edebileceğiniz gibi fanların gürültüsüdür. Fakat bu değerler sizin kullanımınızda fabrikasyon sonuçlardan muhtemelen farklı çıkacaktır.
Çok üst düzey bir sisteminiz yoksa 40-60 CFM değerleri arasındaki fanlar sizin kasanız için yeterli olacaktır. 60 CFM üzerindeki fanlar daha çok pahalı markaların üst seviye ürünleri oluyor. Haliyle bu fanların RPM değeri de biraz daha yüksek olduğu için gürültüsü artıyor.
Bir kasa fanı için BENİM kabul edilebilir maksimum gürültü seviyem 22-25 DB arasıdır, bunun üzerindeki değerler genellikle çoğu kişiye sesli gelecektir. RPM değeri arttıkça CFM ve gürültü seviyesi artmaya başlayacaktır. Yani bu konuda iyi bir denge yakalamanız gerekiyor. Bir fan 60 CFM sunuyorsa fakat 30-35 DB gürültü sunuyorsa bu fanı almanın pek bir alemi yok açıkçası.
Ayrıca hava akışı odaklı fanları radyatörlerde kullandığınızda yeterli basıncı sağlayamadığı için olası performansı düşürebilir!
Hava akışı odaklı fanlardan biri ise yukarıda görselini paylaştığım Arctic F serisidir, buradaki "F" takısı Flow yani akışı temsil etmektedir. Benzer bir isimlendirme NZXT tarafında da var, hava akışı odaklı fanlar "F" takısı kullanıyor.
Statik Basınç Odaklı Fanlar
Alıntıyı görüntüleAlıntıyı görüntüle
Statik basınç odaklı fanların kullanım senaryoları biraz daha farklı oluyor açıkçası. Bu fanlar daha çok sıkışık yerlerden hava çekmek ya da dar alanlardan hava itmek amacıyla kullanılıyor.
Bu alanlar ise tahmin edebileceğiniz gibi kule tipi soğutmalar ve sıvı soğutma radyatörleridir. Radyatörlerin dar hava kanallarından hava geçirmek amacıyla kullanılıyor, yani daha yüksek bir basınç sunması gerekiyor.
Bu fanlar genellikle biraz daha yüksek devir sunarlar. Ayrıca havayı dar kanallardan geçirdikleri için kullanım senaryolarına göre daha sesli olabilirler. Çünkü hava dar bir alanda kaldığı için çarpıp ses yapabiliyor.
Bu fanlarda da Statik Basınç Değeri, DB değerlerine bakmak gerekiyor. Statik basınç değerinin hesaplaması biraz daha farklı. Radyatörde kullanacaksanız 1.30 mm-H₂O ile 3.00 mm H₂O değeri arasındaki fanları tercih etmenizi öneririm. DB tarafı ise bu fanlarda biraz daha yüksek olabiliyor. 25-30 DB arası kabul edilebilir diyebilirim. Tabii bu değerler maksimumdur yani fanın anlık hızına göre değişir.
Peki bu fanlar kasa fanı olarak kullanılabilir mi? Bunun cevabı tabii ki evet fakat bazı fanların CFM değeri düşük olabiliyor bu da hava akışını düşürebilir. Hatta eğer toz filtresi varsa taktığınız yerde statik basınç odaklı fanlar çok daha iyi hava çekip-itebilir.
Bu fanlara örneği yukarıda yine iki farklı marka ile verdim. Biri Arctic'in "P" serisi fanı, diğeri ise NZXT'nin "P" serisi fanlarından biri. Fark edebileceğiniz üzere bu fanların tasarımı hava akışı odaklı fanlardan daha farklı.
FAN Bearing (Fan Rulmanı) Çeşitleri ve Farkları Nedir?
Gelelim işin can alıcı kısmına. Tahmin edebileceğiniz üzere fanlar tek bir teknolojiyle üretilmiyor. Fan alırken farklı rulman çeşitleri göreceksiniz. Bu fan rulmanları arasında ÇOK CİDDİ FARKLAR bulunmaktadır. Bildiğiniz üzere bu fanların göbekleri çok yüksek bir sürtünmeye maruz kalıyorlar. Haliyle bu da fanların ömrünü ve sesini etkiliyor. Bu durumu firmalar yıllar boyunca geliştirdiler ve ortaya farklı teknolojiler çıkıyor.
Sleeved Bearing Fanlar
Bu fanlar özellikle eskiden çok fazla kullanılırdı. Genellikle ucuz yollu hazır kasaların içerisinde bulunurlardı. Genellikle 6 ay ile 1 yıl içerisinde fan göbekleri bozulup ses çıkartmaya başlar. Günümüzde de kullanılıyor, daha çok ucuz yollu fanlarda tercih ediliyor. Bu rulman çeşidi ilk başlarda bir hayli sessiz olabilir fakat kısa süre içerisinde aşınarak gürültü yapmaya ve titreşim çıkartmaya başlıyor. Açıkçası ben bu fanları tercih etmenizi hiç önermiyorum çünkü paranız kısa süre içerisinde uçabilir. Ayrıca bu fanların ömrünü BİRAZ daha uzatmak adına arka tarafındaki kapak çıkartılıp gres yağı ilavesi yapılabilir.
Rifle Bearing Fanlar
Bu rulman çeşidi ise daha çok giriş-orta seviyesi fanlarda karşımıza çıkıyor. Bu rulman çeşidi ise aslında Sleeved Bearing dediğim çeşidin biraz daha geliştirilmiş halidir. Çünkü Sleeved Bearing fanlar zamanla içerisindeki yağı kaçırarak göbeği kısa sürede aşındırarak ses yapıyordu. Bu tipte ise yağ kaçağı biraz daha azaltıldı ve göbek biraz daha değiştirilerek fan ömrü ciddi anlamda uzatıldı. Bütçeniz çok değilse bu fan tipi sizin işinizi görecektir, fakat beklentinizi yükseltmeyin derim.
Fluid Dynamic Bearing (Hydro)
Bu rulman tipi ise benim en beğendiğim çeşitlerden biri aslında. Sleeved ve Rifle rulmanlarda yaşanan sorunlar çok büyük ölçüde çözülüyor. Burada sıvı ve yağın birbirini itme mantığıyla fan göbeğine devamlı olarak yağlama yapılıyor ve sürtünmenin neden olduğu hasar en aza indiriliyor. Sürtünme azaldığı için de göbek sesi bir hayli azaltılıyor. Bu fanların göbek bölgeleri contalarla kapatılmıştır ve yağ kaybı önlenmeye çalışılmıştır. Haliyle bu fanlara yağlama işlemi YAPAMAZSINIZ. Bu fanların kullanım ömrü 50.000 saati rahatlıkla aşabilmektedir. Hatta günümüzde 150000 saat ömür sunabilen farklı FDB bearing fanlar bulunuyor. Dezavantajı ise maliyetli olması, genellikle yüksek fiyatlı fanlarda karşınıza çıkacaktır.
Şu anda Noctua'nın kullandığı SSO2 bearing teknolojisi de bunun daha da geliştirilmiş halidir, mıknatıslarla desteklenmiş halidir ve benim en çok beğendiğim rulman çeşitlerinden biridir.
Bilyalı Rulmanlar
Alıntıyı görüntüle
Bu rulman tipi ise günümüzde ekran kartlarında ve daha çok laptop içerisindeki fanlarda kullanılıyor. Bu fanlarda adından da anlayabileceğiniz gibi göbek olarak oldukça ufak bilyalar kullanılıyor. Bilyalı fanlar daha zorlu koşullar için tasarlanıyor ve sürekli olarak çalışmaya çok daha uyumludur. Bu yüzden günümüzdeki ekran kartı fanlarında çift bilyalı fanlar kullanılıyor. Fakat tahmin edebileceğiniz gibi biraz bilya sesi yapabiliyor ve bu fanları da yağlayamıyorsunuz. Ayrıca bu rulman çeşidi sıcağa diğer rulman çeşitlerine göre çok daha dayanıklıdır. Bu rulman çeşidi de bir hayli maliyetlidir ve ucuz fanlarda görme olasılığınız bir hayli düşük.
MAG-LEV Fanlar
Alıntıyı görüntüle
MAGLEV fanlar ise çok yeni diyemem fakat maliyetli bir çeşittir. Bu fanlar manyetik kaldırma alannından yararlanmakta. Direkt olarak sürtünme olmadığı için bu fanlar hem ÇOK yüksek bir ömür sunuyor hem de daha düşük bir ses çıkartıyor. Günümüzde bu çeşidi kullanan en popüler fan ise Asus ROG Strix XF 120 model koduna sahip fandır. Fiyatı ise şu an 650-700 TL civarlarında geziyor. Çok yüksek bir performans ve dayanıklılık sunan bir çeşittir, denk gelme olasılığınız ÇOK DÜŞÜK.
Bu yazımda forumda denk geldiğim bazı soruları tek bir konuda cevaplayıp sizleri aydınlatmak istedim. Bu konuda büyük bir uzman sayılmam. Deneyimlerim ve okuduklarıma, testlere dayanarak bazı bilgiler size sundum. Eksik, hatalı gördüğünüz kısımları bana bildirirseniz düzeltmeye çalışırım.
2 satır yazıp rehber hazırladım diyenler utanır mi
