Fantastiktürk
80+ Silver
- Katılım
- 19 Aralık 2022
- Mesajlar
- 2,306
- En İyi Cevap
- 1
Yine bir üyeye cevap yazmıştım (Bu sefer farklı forum). Monitörler hakkında yanlış bilinenlerde en üst sıraları zorlayan bir konu. Dolayısıyla kopyala-yapıştırla konu yaptım ki herkes görsün.
"
Siz gerçekten bunların HDR olduğunu mu sanıyorsunuz? Bunun ne kadar pahalı bir teknoloji olduğundan haberiniz yok. HDR; bu monitörlerde tıpkı diğer bazı ileri düzey teknolojiler gibi yalnızca adı olsun, pazarlanabilsin diye konuyor. HDR deneyimi elde edeceğiniz monitörler minimum 17-18 binden başlıyor ki onlara dahi "gerçek" HDR denmiyor, giriş seviyesi HDR oluyorlar. Zira gerçek HDR için OLED ya da minimum Mini-LED gibi çok yüksek sayıda bölgesel aydınlatma lazım (Bunlarda tek bir bölge var o da tüm panel), minimum 1000 nit tepe parlaklığı lazım (Bunlarda 300-400), minimum %95+ DCI-P3 gamutu ve %75-80 Rec.2020 gamutu lazım (Konudaki LG'de DCI-P3 %84, Rec muhtemelen 62-63'lerde; MSI ise DCI için %92-93, Rec. de tahminen %68-72 arasında); HDR için tamamen ayrı bir görüntü kalibrasyonu ve daha pek çok şey lazım.
HDR400, HDR600 vb. modellerde HDR implemantasyonu iyiyse + biraz parlaklık, + biraz daha canlı renkler + yarım yamalak çalışsa ve tek bölge olsa da dinamik kontrast gibi şeyler elde edersiniz. Yani görüntü daha iyi olur, dolayısıyla HDR video ve oyunlarda açılır. Ama asla ve asla HDR deneyimi denmez ona. Zaten bu yüzden bütün dünyada kabul görmüş en büyük monitör uzmanı inceleme kanalları bunların hepsine FAKE HDR yazar geçer ve HDR'ı hiç teste dahi sokmazlar.
Ama işin komik yanı, LG'deki HDR gerçekten HDR da değil zaten. HDR10 demek yalnıca "SDR'a ek olarak HDR SİNYALİ KABUL EDİYOR" anlamına gelir. HDR400+ gibi VESA'nın verdiği HDR sertifikası anlamına gelmez. HDR400 gibi fake HDR'ın gereksinimlerini dahi karşılayamamış demektir bu.
Dolayısıyla LG'de HDR var diye tercih etmek tamamen saçmalık.
Ek: yukarıda bahsettiğim üzere HDR için ayrı bir renk kalibrasyonu gerekir. Bu tarz monitörlerde tabii ki olmadığı için HDR kalibrasyonu çok kötü olabilir. Bu da bazı monitörlerde azıcık kazandığınız görüntü kalitesinden fazla kaybetmenize bile neden olabilir.
- Bit kısmına geçelim:
Türkiye'de çok fazla kişi tarafından çok yanlış bilinen bir şey bu. Ama asla bunun için insanları suçlamıyorum. Zira teknoloji kanalları gerçekten insanları bilgilendirmek amaçlı video çekmediği için bu konulara değinmiyorlar. E markalar da "16.7 milyon yerine 1.07 milyar renk" diye sanki bit artınca renk canlılığı artacakmış gibi pazarlıyorlar monitörleri, TV'leri. Dolayısıyla insanlar yanlış biliyor.
Bit nedir, renk gamutu nedir, renk canlılığı neye bağlıdır bunları anlatayım.
Ekranda gördüğünüz renklerin canlı olmasını; yeşillerin daha yeşil, kırmızıların daha kırmızı, mavilerin daha mavi olmasını sağlayan şey renk gamutunun genişliğidir arkadaşlar. Monitörde renk gamutu diye bahsettiğimiz şey monitörün CIE1931 ve CIE1976 dediğimiz iki renk uzayındaki:
Tanımlanmış bazı gamutları ne kadarını kapladığıdır:
Örneğin bu fotoğrafta CIE1931 uzayı içinde bazı üçgenleri yani bazı renk gamutlarını görüyorsunuz. Monitörlerde bunlardan Rec.2020, DCI-P3, Adobe RGB, sRGB olanlarını kullanıyoruz. Bir monitör bu gamutları ne kadar geniş kapsarsa o kadar canlı renkler gösterir. Yukarı daha yeşil yeşiller, sol alt daha mavi maviler, sağ alt ise daha kırmızı kırmızılar anlamına gelir.
sRGB çok eski bir renk gamutudur ve günümüzde alacağınız harici monitörlerin neredeyse tamamı %99 kaplar bunu.
DCI-P3 ve Rec.2020 ise monitörlerde geniş gamut olarak ifade ettiğimiz gamutlardır. Rec.2020 daha yeni ve daha zor bir gamuttur. QD-OLED'ler, QD IPS'ler ve Mini-LED'ler gibi monitörlerde bakarız.
Dolayısıyla en çok kullandığımız DCI-P3'tür. Ne kadar geniş DCI-P3 gamutu, o kadar canlı renkler. Bu değer LG'de %84, MSI'da ise %92-93 civarında. Dolayısıyla MSI daha canlı renklere sahip ama MSI'ın bu bütçede bir istisna olduğunu belirtmek lazım. LG de çok iyi fiyatına göre.
Bit ne işe yarıyor peki? Bit ise monitörün gösterebildiği renk tonlarını ifade ediyor. Bit ne kadar yüksekse o kadar fazla renk tonu demek. Bit ile renk gamutunu size şöyle bir örnekle iyi anlatabileceğimi düşünüyorum: bir cetvel düşünün. Cetvelin uzunluğu, yani ne kadar fazla sayıya sahip olduğu renk gamutuna yani o kadar canlı renklere denk geliyor. Cetveldeki sayıların sıklığı ise renk tonunu ifade ediyor. 5'er 5'er artan bir cetvelde 7'yi tam ölçemezsiniz ancak 1'er 1'er artan bir cetvelde ölçebilirsiniz. Bit de bunun gibi. Bit ne kadar yüksekse o kadar iyi renk "geçişleri" elde ediyorsunuz. Örneğin:
Ancak insanların burada atladığı çok çok önemli bir şey var. Bit dediğimiz şey aynı zamanda izlediğiniz içeriğe de bağlıdır. Örneğin 8 bit bir içerik izliyorsanız 8 bit monitör de 10 bit monitör de izlediğiniz içerikteki tüm renk tonlarına sahip olduğu için ikisi de neredeyse aynı olacaktır. Bir üst satır sağ taraftaki resim ise 10 bit bir içeriği 8 bitte izlerseniz ne olacağını gösteriyor. Yoksa az önce ifade ettiğim gibi ikisi de neredeyse aynı olacaktır.
Hatırlıyor musunuz bunların hiçbirinin HDR monitörü olmadığını söylemiştim. İşte o da burada devreye giriyor. HDR içerikler büyük çoğunlukla 10 bit, SDR ise 8 bit olur. Bunların hiçbiri HDR monitörü olmadığı için %98 SDR kullanacaksınız. Bu da 8 bit demek. Yani aslında 8 bit monitör de alsanız 10 bit de alsanız arasında bir fark göremeyeceksiniz. Bu dediğimi kendiniz de test edebilirsiniz. Varsa elinizde 10 bit HDR sinyali destekleyen bir monitör 8 bite düşürün ve tekrar bakın. Hiçbir fark olmayacak. Sonra HDR açın, HDR videoya girin ve 8 bit-10 bit karşılaştırması yapın. Bir üst sağ taraftaki resim gibi olacak.
Yine aslında mantıklı düşününce bunu bulmanız lazım. Hiçbir dünya çapında monitörde referans alınan büyük cihazlı test yapan profesyonel monitör kanalının bitten bahsettiğini, kriter olarak aldığını gördünüz mü? Almazlar, zira lüzmu yok.
Yine bitte karıştırılan önemli bir husus daha var: doğal vs FRC. İnsanlar sanıyor ki doğal olmazsa gerçek sayılmıyor, pazarlama vs. Bu çok trajikomik (aşağılama anlamıyla değil devamını okuyun). Monitörlerde pazarlama amacıyla kullanılan o kadar çok şey var, o kadar ağız oyunu var ki... İnsanlar ise gidip gerçek olanı pazarlama sanıyor.
Neden monitör doğal bit mi yoksa FRC mi bulmakta zorlanıyorsunuz hiç düşündünüz mü? Bulamazsınız zira profesyonel renk uygulamaları kullanmıyorsanız hiçbir önemi yok. Size tek cümle ile açıklayayım: İyi yapılmış bir FRC, doğaldan daha iyi olabilir. Çünkü bize lazım olan bit yukarıda gördüğünüz renk geçişleri kısmı yani gradyan.
Bunu direk RTINGS'in (En büyük ve profesyonel monitör ve TV inceleme kanallarından biri) monitör testerı (incelemeyi yapan kişi) söylüyor bknz.:
Linkler: 1, 2
Örnek RTINGS monitör incelemesi:
www.rtings.com
(Yazının kalanında yukarıda anlattığım şeylerin bazılarını ve şimdi anlatacağım şeyi anlatıyor.)
Son söylediğimi mantıksal olarak da kanıtlayabilirim. Monitör üreticisi ya da panel üreticisi doğal mı FRC mi söylemediyse hiçbir incelemede, özellik kağıdında bulamazsınız hangisi olduğunu. Zira test edenler de bilemez. O kadar farksızlar
-----
Bütün bunlar bittiyse LG vs MSI karşılaştırmasına gireyim. Aslında daha dün Donanımarşivi forumda incelemesini paylaştım ama oradaki incelemelerimi burada paylaşıyorum diye uyarı yediğim için buraya da kopyala yapıştır yapayım:
forum.donanimarsivi.com
"
"
- İşte bilgi kirliliği diye buna derim. HDR kısmından başlayayım:
Siz gerçekten bunların HDR olduğunu mu sanıyorsunuz? Bunun ne kadar pahalı bir teknoloji olduğundan haberiniz yok. HDR; bu monitörlerde tıpkı diğer bazı ileri düzey teknolojiler gibi yalnızca adı olsun, pazarlanabilsin diye konuyor. HDR deneyimi elde edeceğiniz monitörler minimum 17-18 binden başlıyor ki onlara dahi "gerçek" HDR denmiyor, giriş seviyesi HDR oluyorlar. Zira gerçek HDR için OLED ya da minimum Mini-LED gibi çok yüksek sayıda bölgesel aydınlatma lazım (Bunlarda tek bir bölge var o da tüm panel), minimum 1000 nit tepe parlaklığı lazım (Bunlarda 300-400), minimum %95+ DCI-P3 gamutu ve %75-80 Rec.2020 gamutu lazım (Konudaki LG'de DCI-P3 %84, Rec muhtemelen 62-63'lerde; MSI ise DCI için %92-93, Rec. de tahminen %68-72 arasında); HDR için tamamen ayrı bir görüntü kalibrasyonu ve daha pek çok şey lazım.
HDR400, HDR600 vb. modellerde HDR implemantasyonu iyiyse + biraz parlaklık, + biraz daha canlı renkler + yarım yamalak çalışsa ve tek bölge olsa da dinamik kontrast gibi şeyler elde edersiniz. Yani görüntü daha iyi olur, dolayısıyla HDR video ve oyunlarda açılır. Ama asla ve asla HDR deneyimi denmez ona. Zaten bu yüzden bütün dünyada kabul görmüş en büyük monitör uzmanı inceleme kanalları bunların hepsine FAKE HDR yazar geçer ve HDR'ı hiç teste dahi sokmazlar.
Ama işin komik yanı, LG'deki HDR gerçekten HDR da değil zaten. HDR10 demek yalnıca "SDR'a ek olarak HDR SİNYALİ KABUL EDİYOR" anlamına gelir. HDR400+ gibi VESA'nın verdiği HDR sertifikası anlamına gelmez. HDR400 gibi fake HDR'ın gereksinimlerini dahi karşılayamamış demektir bu.
Dolayısıyla LG'de HDR var diye tercih etmek tamamen saçmalık.
Ek: yukarıda bahsettiğim üzere HDR için ayrı bir renk kalibrasyonu gerekir. Bu tarz monitörlerde tabii ki olmadığı için HDR kalibrasyonu çok kötü olabilir. Bu da bazı monitörlerde azıcık kazandığınız görüntü kalitesinden fazla kaybetmenize bile neden olabilir.
- Bit kısmına geçelim:
Türkiye'de çok fazla kişi tarafından çok yanlış bilinen bir şey bu. Ama asla bunun için insanları suçlamıyorum. Zira teknoloji kanalları gerçekten insanları bilgilendirmek amaçlı video çekmediği için bu konulara değinmiyorlar. E markalar da "16.7 milyon yerine 1.07 milyar renk" diye sanki bit artınca renk canlılığı artacakmış gibi pazarlıyorlar monitörleri, TV'leri. Dolayısıyla insanlar yanlış biliyor.
Bit nedir, renk gamutu nedir, renk canlılığı neye bağlıdır bunları anlatayım.
Ekranda gördüğünüz renklerin canlı olmasını; yeşillerin daha yeşil, kırmızıların daha kırmızı, mavilerin daha mavi olmasını sağlayan şey renk gamutunun genişliğidir arkadaşlar. Monitörde renk gamutu diye bahsettiğimiz şey monitörün CIE1931 ve CIE1976 dediğimiz iki renk uzayındaki:
Tanımlanmış bazı gamutları ne kadarını kapladığıdır:
Örneğin bu fotoğrafta CIE1931 uzayı içinde bazı üçgenleri yani bazı renk gamutlarını görüyorsunuz. Monitörlerde bunlardan Rec.2020, DCI-P3, Adobe RGB, sRGB olanlarını kullanıyoruz. Bir monitör bu gamutları ne kadar geniş kapsarsa o kadar canlı renkler gösterir. Yukarı daha yeşil yeşiller, sol alt daha mavi maviler, sağ alt ise daha kırmızı kırmızılar anlamına gelir.
sRGB çok eski bir renk gamutudur ve günümüzde alacağınız harici monitörlerin neredeyse tamamı %99 kaplar bunu.
DCI-P3 ve Rec.2020 ise monitörlerde geniş gamut olarak ifade ettiğimiz gamutlardır. Rec.2020 daha yeni ve daha zor bir gamuttur. QD-OLED'ler, QD IPS'ler ve Mini-LED'ler gibi monitörlerde bakarız.
Dolayısıyla en çok kullandığımız DCI-P3'tür. Ne kadar geniş DCI-P3 gamutu, o kadar canlı renkler. Bu değer LG'de %84, MSI'da ise %92-93 civarında. Dolayısıyla MSI daha canlı renklere sahip ama MSI'ın bu bütçede bir istisna olduğunu belirtmek lazım. LG de çok iyi fiyatına göre.
Bit ne işe yarıyor peki? Bit ise monitörün gösterebildiği renk tonlarını ifade ediyor. Bit ne kadar yüksekse o kadar fazla renk tonu demek. Bit ile renk gamutunu size şöyle bir örnekle iyi anlatabileceğimi düşünüyorum: bir cetvel düşünün. Cetvelin uzunluğu, yani ne kadar fazla sayıya sahip olduğu renk gamutuna yani o kadar canlı renklere denk geliyor. Cetveldeki sayıların sıklığı ise renk tonunu ifade ediyor. 5'er 5'er artan bir cetvelde 7'yi tam ölçemezsiniz ancak 1'er 1'er artan bir cetvelde ölçebilirsiniz. Bit de bunun gibi. Bit ne kadar yüksekse o kadar iyi renk "geçişleri" elde ediyorsunuz. Örneğin:
Ancak insanların burada atladığı çok çok önemli bir şey var. Bit dediğimiz şey aynı zamanda izlediğiniz içeriğe de bağlıdır. Örneğin 8 bit bir içerik izliyorsanız 8 bit monitör de 10 bit monitör de izlediğiniz içerikteki tüm renk tonlarına sahip olduğu için ikisi de neredeyse aynı olacaktır. Bir üst satır sağ taraftaki resim ise 10 bit bir içeriği 8 bitte izlerseniz ne olacağını gösteriyor. Yoksa az önce ifade ettiğim gibi ikisi de neredeyse aynı olacaktır.
Hatırlıyor musunuz bunların hiçbirinin HDR monitörü olmadığını söylemiştim. İşte o da burada devreye giriyor. HDR içerikler büyük çoğunlukla 10 bit, SDR ise 8 bit olur. Bunların hiçbiri HDR monitörü olmadığı için %98 SDR kullanacaksınız. Bu da 8 bit demek. Yani aslında 8 bit monitör de alsanız 10 bit de alsanız arasında bir fark göremeyeceksiniz. Bu dediğimi kendiniz de test edebilirsiniz. Varsa elinizde 10 bit HDR sinyali destekleyen bir monitör 8 bite düşürün ve tekrar bakın. Hiçbir fark olmayacak. Sonra HDR açın, HDR videoya girin ve 8 bit-10 bit karşılaştırması yapın. Bir üst sağ taraftaki resim gibi olacak.
Yine aslında mantıklı düşününce bunu bulmanız lazım. Hiçbir dünya çapında monitörde referans alınan büyük cihazlı test yapan profesyonel monitör kanalının bitten bahsettiğini, kriter olarak aldığını gördünüz mü? Almazlar, zira lüzmu yok.
Yine bitte karıştırılan önemli bir husus daha var: doğal vs FRC. İnsanlar sanıyor ki doğal olmazsa gerçek sayılmıyor, pazarlama vs. Bu çok trajikomik (aşağılama anlamıyla değil devamını okuyun). Monitörlerde pazarlama amacıyla kullanılan o kadar çok şey var, o kadar ağız oyunu var ki... İnsanlar ise gidip gerçek olanı pazarlama sanıyor.
Neden monitör doğal bit mi yoksa FRC mi bulmakta zorlanıyorsunuz hiç düşündünüz mü? Bulamazsınız zira profesyonel renk uygulamaları kullanmıyorsanız hiçbir önemi yok. Size tek cümle ile açıklayayım: İyi yapılmış bir FRC, doğaldan daha iyi olabilir. Çünkü bize lazım olan bit yukarıda gördüğünüz renk geçişleri kısmı yani gradyan.
Bunu direk RTINGS'in (En büyük ve profesyonel monitör ve TV inceleme kanallarından biri) monitör testerı (incelemeyi yapan kişi) söylüyor bknz.:
Linkler: 1, 2
Örnek RTINGS monitör incelemesi:
Gigabyte M27U Review
The Gigabyte M27U is a 27-inch, 4k gaming monitor. As a part of Gigabyte's M Series lineup, it's a smaller option compared to the Gigabyte M28U and the Gigabyte ...
www.rtings.com
Son söylediğimi mantıksal olarak da kanıtlayabilirim. Monitör üreticisi ya da panel üreticisi doğal mı FRC mi söylemediyse hiçbir incelemede, özellik kağıdında bulamazsınız hangisi olduğunu. Zira test edenler de bilemez. O kadar farksızlar
-----
Bütün bunlar bittiyse LG vs MSI karşılaştırmasına gireyim. Aslında daha dün Donanımarşivi forumda incelemesini paylaştım ama oradaki incelemelerimi burada paylaşıyorum diye uyarı yediğim için buraya da kopyala yapıştır yapayım:
İnceleme - MSI MAG 256F İnceleme ve LG 24GS60F-B (65F-B) ile Kıyaslama
O kadar çok sordunuz ki bu modeli. Aradım buldum incelemesini. İncelemeye güvenilir mi bilmiyorum. Zira bazı absürtlükler var. Artık orasını bilemeyeceğim 💁♂️ Renk gamutları: Renk gamutu direk renk canlılığını etkiler. Ne kadar geniş gamut, o kadar canlı renkler. %88 Adobe RGB, %97 DCI...
forum.donanimarsivi.com
Son düzenleme:
