Bunca zamandır forumda kahvenin özellikleri, faydaları veya zararları hakkında bir konu açılmamış. Ben de konu açmak istedim.
Kahve günümüzde birçok kişi tarafından sık sık tüketilen ve sevilen bir içecektir. Bazıları kahvenin kokusundan bile tiksinir. Bazıları ise kahveye oldukça bağımlıdır. (Benim gibi.)
Birçok kahve çeşidi var.
Kahve Çeşitleri
1. Arabica Kahve
2. Robusta Kahve
3. Liberica Kahve
4. Excelsa Kahve
Yapılışlarına göre kahve çeşitleri
1. Espresso Kahve
2. Americano Kahve
3. Filtre Kahve
4. Türk Kahvesi
5. Cafe Latte
6. Mocha
7. Macchiato
8. Cappuccino
9. Cortado
10. Flat White
11. Frappe
12. Instant kahve
Kahve Çeşitleri
1. Arabica Kahve
Arabica Kahve, dünyada en yüksek sayıda üretilen çekirdek türü. Neredeyse içtiğiniz kahvelerin %60’ı Arabica çekirdeklerinden hazırlanıyor. Yüksek kaliteli kahveden bahsetmek gerekirse kesinlikle Arabica tercih etmekte fayda var. Arabica kahveleri az miktarda alıp, kısa sürede taze olarak tüketmek ve mümkün olduğunca sıcak ve sade olarak içmek gerekiyor.
Kahve, aynı coğrafyada yetişen diğer meyvelerin ve baharatların aromalarından etkilenebiliyor. Böylece farklı ülkelerde yetişen çekirdeklerden hazırlanan kahveler farklı koku ve tada sahip olabiliyor.
2. Robusta Kahve
Alıntıyı görüntüle
Robusta Kahve ise Arabica’ya göre daha da acı olan bir kahve çeşidi. Günümüzde üretilen kahvelerin %30’u Robusta kahve. Daha alçak bölgelerde daha kısa sürede yetişebilen bir kahve türü. Brezilya ve Vietnam’da çoğunlukla Robusta türü kahve üretiliyor.
Robusta kahve, Arabica’nın aksine her koşula dayanıklı bir kahve türü. Daha çok espresso ve hazır kahveler için tercih ediliyor. Sütlü, şekerli ya da soğuk kahve sevenlerin Robusta çekirdekleriyle sunulan kahveleri tercih etmesi tavsiye ediliyor. Lezzeti ve aroması tüm bunlara dayanabilecek baskınlıkta oluyor.
3. Liberica Kahve
Alıntıyı görüntüle
Liberica Kahve ise 1890’lı yıllarda dünya Arabica stokunun %90’ı tükendiği bir dönemde kullanılmış. Filipinler kökenli bu kahve türünün çekirdeği diğerlerine nazaran daha iri taneli. Lezzet ve aroma olarak ise daha isli ve yavan.
4. Excelsa Kahve
Alıntıyı görüntüle
Excelsa Kahve ise Liberica’nın bir alt türü olmasına rağmen ondan büyük farklılıklar gösterdiğinden ayrı bir çekirdek türü olarak kabul ediliyor. Excelsa, büyük çoğunlukla Güneydoğu Asya’da yetişiyor ve dünya kahve dolaşımının %7’sini oluşturuyor. Aromasını çok güçlü olduğundan sadece harman kahvelerin içindeki aromayı güçlendirmek için çok az miktarda kullanılıyor.
Yapılışlarına göre kahve çeşitleri
1. Espresso Kahve
Alıntıyı görüntüle
Espresso kahve, İtalyanca’da çabuk, hızlı anlamına geliyor ve klasik bir İtalyan kahvesine verilen isim. Hem hazırlanması hem de tüketilmesi hızlı. Espresso makinelerde ince çekilmiş çekirdeklerden elde edilmiş kahve, belirli bir oranda basınç ve yüksek ısıda 25-30 ml suyla hazırlanıyor. Yoğun aromalı ve yüzeyinde az köpüğü olan espresso kahve küçük bir fincanla servis ediliyor. Türk kahvesine benzer ama telvesi yoktur.
Şu üçüncü dalga kafelerde içtiğimiz neredeyse diğer tüm kahveler de espresso üzerine farklı oranda su veya süt eklenerek elde ediliyor. İtalya’da sabahları genellikle yanında çikolatalı veya sade bir kruvasanla espresso kahve kahvaltıda tercih ediliyor.
İki shot şeklinde hazırlanan espressoya ise
Doppio yani double espresso deniyor. Kullanılan standart kaynar sudan daha az su kullanıldığında ise daha sert bir kahve olan
Ristretto elde ediliyor. Ristretto’nun tersi
Lungo kahve olarak adlandırılıyor ve espressoya iki kat su eklenmesiyle elde ediliyor. Ristretto İtalyancada “sınırlı”, Lungo ise “uzun” anlamına geliyor.
2. Americano Kahve
Alıntıyı görüntüle
Americano kahve, bir veya iki shot espressonun üzerine kaynar su eklenmesiyle hazırlanıyor ve espresso ile filtre kahve arası bir tat sunuyor. Espressodan daha yumuşak ama filtre kahveden daha sert bir aroma elde ediliyor. Filtre kahveye alışmış Amerikan askerleri, II. Dünya Savaşı sırasında İtalya’da espresso kahveyle tanışmışlar. Sert, yoğun ve miktarca az gelen bu kahveyi üzerine kaynar su ekleterek tüketmişler. Adını buradan alıyor.
3. Filtre Kahve
Alıntıyı görüntüle
Filtre kahve, orta çekilmiş kahvenin bir filtreden süzülen su yardımıyla demlenmesiyle elde edilen bir kahve çeşidi. Espressodan farklı olarak kahve bir filtre kağıdına veya metal filtreye konuyor ve su yavaş bir şekilde damlatılarak bu kahvenin içirişinden geçirtiliyor.
4. Türk Kahvesi
Alıntıyı görüntüle
Türk Kahvesi, kahve üretmediği halde bir ürünü kendine özgü bir pişirim tekniğiyle hazırlayıp kendi kültürü ile özdeşleştirmiş bir kahve çeşidi. Kendisine has kahve öğütme yöntemiyle ince çekilmiş kahveyle hazırlanan Türk kahvesi, kendine özel bardağı ve yanında lokum ve suyla servis ediliyor. Telveli olan bu kahve türü şekerli, şekersiz ve bol köpüklü olarak tercih ediliyor.
Aşağıdaki kahveler ise içerisine eklenen süt, süt oranı ve kremaya göre sınıflandırılan kahve çeşitleri.
5. Cafe Latte
Alıntıyı görüntüle
Latte, İtalyanca ‘süt’ anlamına geliyor. Bu yüzden sipariş verirken latte değil de Cafe Latte demek mantıklı. Cafe Latte, fincanınızın büyüklüğüne göre 1 ya da 2 shot espresso üzerine ısıtılmış süt eklenmesiyle hazırlanıyor. Üzerine isteğe bağlı biraz süt köpüğü ilave ediliyor.
Kahveye henüz alışamamış olanlar içimi yumuşak olduğundan daha çok bu kahve çeşidini tercih ediyor. Baristaların espressonun üzerine döktükleri sütle çeşitli şekiller ortaya çıkardıkları ‘latte sanatı’ bu kahve ile hazırlanıyor. İtalya’da öğleden sonra Cafe Latte sipariş verilmez, aklınızda bulunsun.
6. Mocha
Alıntıyı görüntüle
Mocha kahve, adını Yemen’deki Mocha şehrinden alan bu kahve çeşidi. 2 shot espresso, 2 shot çikolata şurubu ve süt köpüğü ile hazırlanıyor. Acı kahve tadından hoşlanmayanların tercihi.
7. Macchiato
Alıntıyı görüntüle
Macchiato, İtalyanca ‘benekli, alacalı’ anlamına gelen bir kelime. Macchiato Kahve, bir veya iki shot espressonun üzerine bir çay kaşığı yoğunlaştırılmış süt köpüğü ekleyerek, yani kahvede bir benek oluşturularak hazırlanıyor. Espressodan daha yoğun bir lezzete sahip ve genellikle üzerine kakao eklenerek servis ediliyor.
8. Cappuccino
Alıntıyı görüntüle
Cappuccino kahve, İtalya’da kahvaltıda tüketiliyor. Hatta öğlenden itibaren bulması zor, siparişine bile garip bakılan bir kahve türü. Cappuccino, espresso shot üzerine sıcak süt ve süt köpüğü eklenerek hazırlanıyor. İçindeki espresso, ısıtılmış süt ve süt köpüğünün hacmi birbirine eşit ve süt köpüğü ise Cafe Latte’ye göre çok daha kıvamlı. Kahvenin ısısını korumak için porselen bardakta servis ediliyor.
9. Cortado
Alıntıyı görüntüle
Cortado kahve ise içine süt eklenmeyen, ancak üzerine süt köpüğü eklenen espressoya verilen bir ad. Kahvenin acılığı ve asiditesini azalıyor böylece. Espresso shotın yarısı oranda süt ekleniyor. En çok Portekiz’de tüketiliyor
10. Flat White
Alıntıyı görüntüle
Flat White, Avustralya’dan dünyaya yayılan bir kahve hazırlanış çeşidi. Kahveyi sütlü seviyor, ancak bol sütlü olmasını istemiyorsanız bunu tercih edin. Cafe Latte’ye göre çok daha küçük bardaklarda servis edildiğinden üzerine eklenen süt miktarı daha az. Ayrıca üzerinde hiç köpük de oluşmuyor.
11. Frappe
Alıntıyı görüntüle
Frappe kahve, Yunanistan’ın dünyaya bir armağanı. Bizde Türk Kahvesi neyse onlarda frappe öyle değerli. Granül halindeki kahveye su eklenmesi ve köpürtülmesiyle yapılıyor. Uzun ve büyük bardaklarda buzla servis ediliyor. Çeşitli meyve şuruplarıyla tatlandırılan çeşitleri var.
12. Instant kahve
Alıntıyı görüntüle
Instant kahve veya hazır kahveler, önceden hazırlanarak suda eriyen granüller haline getirilmiş kahve çeşidine verilen adı. Robusta Kahveden hazırlanan hazır kahve, kahve çekirdeklerinin sıcak suda demlenmesi ve sonra da suyunun kurutularak hazır kahve tozu elde edilmesiyle hazırlanıyor.
Bir fincana koyup üzerine sıcak su eklemeniz yeterli. Hazırlaması pratik, içindeki kafein oranı az ve aroması düşük. Hiçbir zaman gerçek kahve lezzetini sunmaz. Bu tür hazır kahvelere alışkın olabilirsiniz ama asıl filtre kahvenin tadını alınca granül kahveleri artık pek içemez olursunuz. Ancak benim gibi kahve yapmak için fazla uğraşmak istemiyorsanız en mantıklı seçenek Instant kahve olabilir.
Filtre kahveyi çok sevsem de benim için vazgeçilmez kahve çeşidi Instant kahvedir. Hali hazırda Jacobs Cronat Gold tüketiyorum.
Kahve çeşitleri bunlarla sınırlı değil elbette. Eklenilen süt, krema, vanilya, alkol ve diğer maddelere göre çok farklı kahve türleri daha var. Yine hazırlanma, demlenme şekillerine göre de farklı kahve sınıflandırmaları yapılabiliyor.
Peki kahvenin amaçları, faydaları ve zararları nedir?
Günümüzde kahve, sosyalleşmek için tüketilir genelde. Bazıları için vazgeçilmez olmuştur bile.
Kahve içmek insanlar açısında çok önemlidir. Günün önemli bir bölümünde çalışan ve stres halinde bulunan insanlar rahatlamak için kahve içer. Günlük yoğun yaşantıdan biraz olsun kurtulmak isteyen çok sayıda insan; hemen bir kahve yaparak kendine enerji vermeye çalışır.
Hastalıklara yakalanma olasılığının azaltılması için sağlıklı ve dengeli beslenme oldukça önemli bir role sahiptir. Tüm besin gruplarından yeterli ve dengeli olarak içeren bir beslenme düzenine ek olarak antioksidan ve biyoaktif bileşenleri bol miktarda içeren bazı besin türlerinin diyete eklenmesi, sağlık açısından oldukça önemli faydaları da beraberinde getirebilir. Bunlar arasında en yaygın olarak bilinenlerden bir tanesi de kahvedir. Sağlık üzerindeki olumlu etkileri uzun yıllardır bilinen kahve, sağlıklı bireyler için düzenli olarak tüketilmesi gereken değerli bir besin türüdür.
Kahvenin faydaları
İçeriğinde yer alan yararlı bileşenler sayesinde ruhsal ve bilişsel fonksiyonlar başta olmak üzere genel olarak sağlık durumunu iyileştirmeye yardımcı olan kahve, pek çok hastalıktan korunmada da oldukça etkilidir. Zihni açması, uyanıklığı & enerji düzeyini arttırması ve zindelik sağlaması gibi etkileriyle bilinse de kahvenin faydaları bununla sınırlı değildir. Kahve, faydaları ve hastalıklar üzerindeki etkileri konusunda bilimsel araştırmalara sıklıkla konu olan besin türlerinden bir tanesidir. Hem ülkemizde hem de dünyada içecek olarak yaygın olarak tüketilen kahve, aynı zamanda cilt bakım ürünlerinde de sıklıkla kullanılan bir bitki türüdür. İşte kahvenin sağlık üzerindeki çok önemli faydalarından bazıları...
- Enerji Düzeyini Arttırır ve Zekayı Güçlendirir
Kahvede bol miktarda bulunan kafein adlı bileşen, tüketimin ardından hızla kana karışarak beyine ulaşır. Burada üretilen ve uyku haline neden olan adenozin adlı nörotransmitteri inhibe ederek (bloklayarak) uyanıklığı arttırır, enerji düzeyini yükseltir. Bu sayede gün içerisinde hissedilen yorgunluğu önler. Aynı zamanda zihni açarak iş verimliliğini ve konsantrasyonu arttırır. Beyindeki bu etkisi sayesinde kahvenin aynı zamanda ruh halini, hafızayı, reaksiyon süresini ve genel anlamda bilişsel fonksiyonları iyileştirdiğini gösteren pek çok bilimsel çalışma mevcuttur.
Kahve, fazla kilolarından kurtulmak isteyen kişilerin bu amaçlarına ulaşmasına yardımcı olabilecek oldukça değerli bir besin türüdür. Bunun nedeni metabolizma hızını önemli ölçüde arttırarak yağ yakımını hızlandırmasıdır. Vücutta bulunan yağların parçalanmasına ve ortaya çıkan serbest yağ asitlerinin enerji üretiminde kullanılabilmesine yardımcı olan kahve, bu olumlu etkilerine karşın sade olarak tüketildiğinde sıfıra yakın bir kalori içeriğine sahiptir. Bu nedenle zayıflama diyeti uygulayan sağlıklı bireyler, diyetlerini desteklemek ve kilo vermelerini hızlandırmak adına günde 2 fincan sade kahve tüketebilirler.
- Fiziksel Performansı Arttırır
Kahvede bulunan kafein, epinefrin (adrenalin) hormonunun üretiminde önemli bir artışa neden olur. Bu hormon, korku ve heyecan durumlarında artan ve insan vücudunu yoğun fiziksel efora hazırlayan bir hormondur. Bu sayede kahve tüketiminin ardından fiziksel performansta önemli bir artış gözlenir. Yine aynı şekilde yağ yakımını hızlandırdığından vücudun antrenmanlar için ihtiyacı olan enerji düzeyinin arttırılmasına katkıda bulunur. Spor aktiviteleri veya fitness ile ilgilenen sağlıklı bireylerin spor salonlarına gitmeden yaklaşık yarım saat önceki süreçte sade kahve tüketmesinde fayda vardır.
- Önemli Mikronutriyentler İçerir
Kahve, besin değeri yüksek olan ve değerli mikro besin ögeleri içeren bir içecektir. Bir fincan kahve; içerdiği riboflavin (B12 vitamini) ile günlük gereksinimin %11'ini, pantotenik asit (B5 vitamini) ile günlük gereksinimin %6'sını, mangan ve potasyum mineralleri ile günlük gereksinimin %3'ünü, manganez minerali ve niasin (B3 vitamini) ile günlük gereksinimin %2'sini karşılar. Bu nedenle sağlıklı olduğu kadar da besleyici olduğu söylenebilir.
- Alzheimer, Parkinson ve Demans Hastalıklarına Karşı Korur
Alzheimer, Parkinson ve demans dünya genelindeki 65 yaş ve üzeri bireylerde sıklıkla görülen nörodejeneratif hastalıklardır. Bilinen kesin bir tedavisi olmayan bu hastalıklarda sağlıklı beslenme ve bazı besin türlerinin düzenli olarak tüketimi, diğer pek çok hastalık türüne oranla çok daha büyük önem kazanmaktadır. Nörodejeneratif hastalıkların önlenmesi konusunda oldukça etkili olduğu bilinen kahveyi düzenli olarak tüketenlerde Alzheimer hastalığının görülme olasılığının %65'e kadar azaltılabileceğini, Parkinson hastalığının görülme olasılığının ise %30-60 civarında azaltılabileceğini gösteren bilimsel araştırmalar mevcuttur.
- Kansere ve Kardiyovasküler Hastalıklara Karşı Koruma Sağlar
Kahve, antioksidan içeriği oldukça yüksek olan bir besindir. Yüksek antioksidan içeriği sayesinde düzenli olarak kahve tüketen bireylerde karaciğer kanseri ve kolorektal kanser türleri başta olmak üzere birçok kanser türüne yakalanma riskinin önemli ölçüde azaldığını gösteren bilimsel araştırmalar söz konusudur. Hücre yapısını koruyarak kontrolsüz çoğalmayı önleyen kahvenin, aynı zamanda diyabet ve kardiyovasküler hastalıklardan korunmaya yardımcı olarak yaşam süresini artırdığı da bilinmektedir.
Kahvenin zararları
Kahve her ne kadar sağlıklı ve yararlı bir besin olsa da bazı hastalıkları bulunan veya ilaç kullanan kişiler için tüketimi, sağlıklı bireyler için ise aşırı tüketimi bazı olumsuzluklara yol açabilir. Özellikle tansiyon, kalp ritmi bozukluğu (aritmi), taşikardi ve diğer kalp hastalıkları olan bireylerde kahve tüketimi çarpıntıya yol açabilir. Bu olumsuzluk herhangi bir kalp hastalığı olmayan bireylerde de aşırı kahve tüketimi sonucunda görülebilir. Tansiyon hastalarında ise kahve tüketimi, kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Tüm besinlerde olduğu gibi kahvenin tüketiminde de ölçülü olunmalıdır. Günde 3 fincanın üzerinde kahve tüketiminin doğurganlığı olumsuz etkileyebildiği, 5 fincanın üzerinde kahve tüketiminin de kemik erimesine yol açabildiğini gösteren bilimsel çalışmalar mevcuttur. Yine aşırı kahve tüketimi uykusuzluk, gerginlik, sinirlilik ve hassasiyet gibi olumsuzluklara yol açabilir. Kansızlık sorunu bulunan kişilerde aşırı kahve tüketimi besinlerdeki demirin emilimini azalttığından kansızlığı şiddetlendirebilir. Bu bireylerin kahve tüketimi konusunda hekimine danışması, tükettiği zamanlarda ise bir fincan ile sınırlandırarak yemeklerden 45 dakika önce ve sonrasındaki sürece denk gelmemesine dikkat etmesi önerilmektedir. Bunlara ek olarak kahvenin sade veya yalnızca süt eklenerek tüketilmesi önerilir. Kremalı, şekerli, şuruplu ve hazır süt tozları içeren kahvelerde yağ ve şeker içeriği çok yüksek olduğundan kahvenin bu şekilde tüketimi faydadan çok zarara neden olacaktır. Aynı zamanda diüretik olan kahve, idrar çıkışını arttırır. Bu etkisinden dolayı yeterli su tüketmeyen kişilerde sıvı kaybına (dehidratasyon), böbrek ve kalp hastalıkları olanlarda ise elektrolit dengesizliklerine yol açabilir.
Konuyu hazırlarken çok zevk aldım. Umarım siz de okurken zevk alırsınız.
Bu konunun altında kahve bağımlılarını görmek istiyorum dostlar.