Sonradan ek1: Monitörün ayarlarını nasıl yapmalısınız konunun en altına ekledim. Bu ayarların dışına çıkmayın!
Sonradan ek2: İnceleme tarihindeki (08.10.2024) 6500TL'lik fiyatına göre yorumluyorum.
----------
Selamlar arkadaşlar. Şimdi merak edip bu monitorün profesyonel testlerini izledim de... İade eden arkadaşlara bir geçmiş olsun diyelim baştan (Düşük kalite kontrolden dolayı edenler hariç).
Geçen sefer de oldu bu. Kasım-Ocak döneminde efsane bir Acer monitör komik bir fiyattan satıldı. Millet ucuzsa kötü, giriş seviye, TR incelemesi yok diye almadı. Halbuki ondan Samsung Odyssey G6 G65B'ye kadar öyle bir indirim ve F/P monitör olmadı. Bu Lenovo indirimi de aynen öyle.
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
Not: Bu bölüm üründen ürüne yani aynı model ama sana bana gelende değişebilir unutmayın. Yani size gelen burada yazılandan farklı olabilir ama çok şansız değilseniz yakın değerler alırsınız.
----------
Monitörün renk gamutları fiyatına göre çok çok iyi. %94 DCI-P3 geniş renk gamutu sunuyor. Rec.2020 %68 ile pek iyi değil ama QD (quantum-dot) bir IPS panel almadığinız sürece Rec.2020 maksimum zaten 72-75 görebilirsiniz. QD olmayan bir panelden alabileceğiniz en iyi DCI-P3 gamutu da budur. Renk gamutu renk canlılığının temel göstergesidir. Ne kadar geniş gamut=o kadar canlı renkler.
ÇOK ÖNEMLİ NOT!!!: Eğer color temp ayarı varsayılan olarak sRGB geliyorsa geniş gamut sınırlanmış demektir. Ayrıca renk ayarları da kilitlenir. Onu Warm veya Neutral yapın. Hangisi olacağını aşağıda yazıyorum.
Kontrast ise tam anlamıyla efsane. İkinci amatör incelemeci 1380:1, GTID ise 1280:1 ölçmüs. Yani bu aralıkta bir değer bekleyebiliriz. 1300 üzeri herhangi bir değer IPS için çok iyidir. Bugüne kadar bu değerleri TR'de çoğunlukla 1080P Igzo IPS panellerde görüyorduk AOC 24G2SP, 24G2U, 24G4X; Philips 24M2N3200, Gigabyte G24F-2; MSI G2412 gibi. Bu segmentlerde bu kontrast oranı yoktu. Karşılaştırma olarak söyleyeyim LG Nano panellerde bu oran 700-800:1'e kadar düşebiliyor. IPS ortalaması ise 1000:1.
Kontrast da bilmeyenler için siyahların ne kadar doygun siyah olduğunu belirler. Elinizde bir IPS telefon/tablet/laptop/momitör ve AMOLED/OLED telefon varsa karanlıkta yan yana koyup parlaklıklarını fulleyin. IPS olanların grimsi/mavimsi olduğunu göreceksiniz asla düzgün siyah alamazsınız. Bu günümüz IPS'lerinin en büyük sorunlarından biridir. Dolayısıyla yüksek kontrast IPS için daima albenidir.
Yalnız unutmayın elbette bir VA gibi kontrast yok hâlâ. VA'lar 2000-5000:1 arası olue genelde. VA ile yan yana koyduğunuzda hala grimsi/mavimsi durur. Ve en önemlisi ışık sızması olmayan bir tane ürün almaya bakın. Çünkü ışik sizması kontrastı mahvedebilir. Dolayısıyla bahsettiğim yüksek kontrasttan eser kalmayabilir. Rahatsız edici ışik sızmalı gelirse değişim isteyin.
Görüntü doğrulukları bazı problemler olmakla birlikte genel olarak gayet iyi. Bu bölüm üründen ürüne diğerlerinden fazla değişebilir onu unutmayın.
Renk sıcaklığını (Color temp.) GTID 6500K yani mükemmel iyi, amatör arkadaş ise 6900K yani hafif mavimsi idare eder ölçümüş. Ancak GTID'inkinde de mavi dengesinde hafif bir problem var. Eğer beyaz ekranda hafif mavilik seziyorsanız renk sıcaklığı ayarını sıcağa (Warm) alın düzelir. düzelir. "Hafif" sarımsı ise ellemeyin. Doğrusu yanlış bilinenin aksine odur. Gözünüz alışır. Eğer çok sarı ise doğala (neutral) alın.
Renk sıcaklığı nedir bknz.:
https://en.wikipedia.org/wiki/Color_temperature#:~:text=Color temperatures and example sources (Yönlendirmeli link).
Renk doğrulukları genel olarak idare eder. Siyah-beyaz (grayscale) doğruluklarında 2 değer nedense aşırı yüksek. Görüntüye nasil etkisi olur bilmiyorum. Onun dışında ∆E2000 ve ∆EITP ortalamaları iyi ama ∆E2000'de max 5.5, ITP'de ise 23.5 gören değerler var. ITP genis gamut monitörler arasında fena sayılmaz ama 2000'deki 5.5 bir tık kötü. Yani bazı renkler biraz sapik durumda. Günlük kullanıcı için önemli bir şey yok gerçi ama renk doğruluğu gerektiren alanda kullanılmaz. Daha iyi modeller var bu konuda. sRGB ve DCI-P3 modlarini da aşağiya yazıyorum onlar da buna uygun değil.
Dahili sRGB modu var ve iyi çalışıyor. Renk sıcaklığı ve gamma dışında gayet iyi renk doğruluğu var. ∆EITP değerini bayağı düşürüyor. Yani renklerin olması gerektiği gibi soluklaştığını göreceksiniz. Gamma ise nedense bu modda sapık. Renk sıcaklığı ortalamada 6500K yani çok iyi ama nedense bazı yerlerde sapma var. Bunları maalesef bu modda ayarlayamıyoruz çünkü kilitli. Neyse ki parlaklık ayarı yapabiliyoruz yine de.
Sizin için çok önemli değil bu çünkü çoğu kişi ne olduğunu bilmiyor ama bilen için söylüyorum bunu. Bilmeyenlere de anlatayım. İnternette gezerken, HDR olmayan video izlerken, pek çok oyunda renk alanı aslında SDR'dir yani standart dinamik aralıktır. Siz ise bunu geniş gamut monitörde izliyorsunuz. Yani renkler içeriği üreten kişinin ayarladığı şekilde, olması gereken gibi değil daha canlı gözüküyor. Aslı ise soluk. Tabii ki insanlar canlı renkleri daha çok sevdiği için, bunun için para ödediğimizden dolayı geniş gamutta kullanıyoruz. Bunda sıkıntı yok. Fakat bazen bu olay sorunlara yol açabiliyor. Örneğin insan deri rengi sarımsı/kırmızımsı oluyor VS. Siz sanıyorsunuz ki renk doğruluğu hatalı ancak aslında geniş gamut olmasından kaynaklı. İşte bazı monitörler sRGB ayarı koyuyor ki bu geniş gamutu sınırlayip standart gamuta düşürülebilsiniz lazım olduğunda.
Dahili bir DCI-P3 modu da var ama cok yoruldum uzun uzadıya yazmayacağım. Size gelen üründe nasıl olur bilmiyorum ama şaşırtıcı bir şekilde çok iyi bir DCI-P3 modu var. Kullanacak bir alan bulabilir misiniz onu da bilmiyorum gerçi.
Parlaklık 450 nit belirtilmiş ama amatör incelemecimiz sRGB modunda 320, GTID ise 340 nit ölçmüş. Monitörü çok iyi ışık alan bir odaya koymadığinız sürece yeterli bir parlaklık. Gönül isterdi ki 400 olsun. HDR modunda ise DisplayHDR400 sertifikası olduğu için 400 niti görüyordur ama vaat ettiği 450'yi görür mü bilmiyorum maalesef test etmemişler. HDR'ı neredeyse hiç kullanmayacağınız için önemli değil ama kullandığinız zaman lazım tabii.
Maalesef HDR'ı ile alakalı bir test yapmamışlar. Normal şartlarda bırakın sertifikasız HDR10'u HDR400 bile +biraz parlaklık ve renk dışında neredeyse hiçbir şey katmıyor hatta HDR doğrulukları daha kötüyse görüntüyu kötu bile yapabiliyor. Bu monitörlerin hiçbiri HDR için alınmaz. Bunlar pazarlama için konur. Gerçek HDR deneyimi çoğunlukla minimum mini-LED'lerden başlar ki onlar da bunun 2-3 katı fiyata sahip.
Ama Lenovo genelde HDR'a agresif bir otomatik kontrast ve parlaklık modu koyuyor. Elbette ekranda yerel (lokal, kısmi) aydınlatma kontrolü yok ama genel kararartmayıc bile bazı markalar iyi yapıyor. Lenovo R25i'de bunu iyi yapmıştı. Eğer bunda da iyi yapmışsa HDR içeriklerde mutlaka HDR açmanızı öneririm. Çünkü çoğunlukla çok daha altında kalmakla beraber yer yer 3000-4000:1 kontrast görebiliyordu R25i. Bu da çok daha iyi siyahlar demek. +100 nit parlaklık ve renkleri de hesaba kattığımızda görüntüde gayet iyi bir iyileştirme göreceksiniz. Tabii ki asla gerçek bir HDR deneyimi değil ama fark yaratacak güzel bir şey oluyor.
Bu monitörü alanlardan biri yardımcı olursa test edebilirim aslında.
OYUN(HAREKET) PERFORMANSI
Not: Bu alan Lenovo bir ürüne birden fazla panel takmadıysa üründen ürüne değişmez. Yani birinde ghosting varsa, monitörü yavaşsa sizinkinde de vardır yavaştır. Yoksa yoktur.
----------
180Hz bir monitör için çok iyi diye cümleye başlayayım.
ÇOK ÖNEMLİ NOT!!!: Overdrive ayarını burada yazdığı gibi Level 2'de kullanın. Sakın daha fazla ya da az yapmayın!!! Diğer overdrive modlarını incelemeyeceğim çünkü çok kötuler gerek yok.
Bu gördüğünüz monitörün tepki süresi yani ne kadar hızlı olduğu. Monitör isimlerinde gördüğünüz 0.5ms GtG, 1ms MPRT vb. işte bu oluyor. Milisaniye cinsinden değerler ne kadar düşükse o kadar hızlı demektir. Bu konuda maalesef çok çakallıklar ve ağız oyunları dönüyor. O yüzden burayı okumadan önce kısacık şu yazıyı mutlaka okuyun:
Bütün bunlar pazarlamadan ibaret. Hepsi yazıyor her çeşit monitöre 1ms GtG, 0.5ms GtG, 1ms MPRT, 0.5ms MPRT... Bunların hiçbirinin önemi yok. Tamamen pazarlama, diğer bakış açısına göre kazıklama. Çünkü:
1) Bunu aşırı overdrive yani tepki süresi hızlandırma modunda yapıyorlar. Diğer çoğu şeyde olduğu gibi monitörün overdrive'ında da aşırısı zarar. Çünkü bu da ters-ghostinge neden oluyor (Beyaz iz dedikleri budur.)
2) Buna rağmen elde ettikleri sonuçta da ağız oyunu var. Çünkü 20-30 tane renk geçişinin sadece 1-2 tanesinde bu süreyi elde ediyorlar. Kalanlar gene bu değerden çok yüksek. Ortalamayı söylemiyorlar yani.
Aslında zaten monitör 1000Hz olmadıkça tepki sürelerinin 1ms ya da altında olması pek bir şeyi de değiştirmiyor. Fark edebileceğiniz tepki süresi monitörün yenileme sıklığından yüksek olduğunda başlıyor. Örneğin 240Hz bir monitörde yenileme sıklığı 1000/240'tan 4,166...7 milisaniyedir. Dolayısıyla tepki süreleri (Dediğim gibi bir tane yok, farklı renk geçişleri için farklı.) 4.16'dan düşük olması yetiyor. Hepsi 4.16dan düşuk olsaydı gozle seçebileceğiniz en ufak ghosting olmazdı (Teorik olarak ghosting devamlı vardır ama artık her bir pikseli kamera ile yakalamadıkça fark edemeyeceğiniz duruma inmiş oluyor.).
Kısaca diyorum ki aslinda bu 1ms yalan ve pazarlama olduğu gibi 1ms ihtiyacinız olması da yalan ve pazarlama.
Meraklısı için ek: elbette düşuk tepki süresi=daha yüksek netlik olayı da var ama bu fark da çok azalıyor. Herhangi bir miktar Hz yükseliminin getireceği netlik çok daha fazla oluyor ondan.
Bu linkte belirttiğim üzere bize lazım olan percent in window kısmı. %90 dediği geçiş sürelerinin %90'ı yenileme sıkliğinın içinde demek. Bu da bu renk geçişlerinin %90'ında gözünüzle seçebileceğiniz hatta kamera sistemi ile yakalayabileceğiniz bir ghosting yok/çok az demek. Yani çok çok iyi.
Ama sadece bu önemli değil. Bütün değerler cok hızlı olsa ama birkaç değer yavaş olsa bu da o geçislerde ghostinge neden olabilir ve bariz görebilirsiniz. Burada aşırı bir şey yok. En kötü değer 7.2ms ve 5.55ms'e (1000/180) 2ms uzaklıkta. Testte bilen biri dikkatli bakarsa karanlık renklerde hafif bir ghosting görülür ama günlük kullanımda sizin fark edebileceğiniz, rahatsız edecek bir şey asla yok. Çok iyi. Her türlü rekabetçi oyunda iyi iş çıkarır.
Bu sayılarin gercek hayattaki karşılıği da ghosting testidir. Buyrun bakalım:
Alıntıyı görüntüle
(Oku dikkate almayınız)
Lenovo soldaki 3'ünden daha iyi. Hepsi 170-180Hz oldukları ve yavaş olmadıkları için netlik benzer. Ama Lenovo daha hızlı olduğu için neredeyse arkasında hiç iz gözükmezken Gigabyte ve MSI'da "hafif" ghosting var. Asus ise anlamadığım bir şekilde 180Hz olmasına rağmen bariz daha net. Neden bilmiyorum incelemedim o modeli.
Sonradan edit: Maalesef VRR performansı ve düşük Hz için tepki süresi testi yapmamışlar. VRR kullandığınızda bu da en az 180Hz tepki süresi kadar önemlidir. Maalesef incelememişler. Sonradan aklıma geldi.
MALZEME KALİTESİ VE DİĞER CART CURTLAR
Gidin alan biri anlatsın. Göruntü kalitesi ve hareket performansı aşırı yanlış bilinen şeyler burada. O yüzden ben inceliyorum. Başkasının anlatabileceği şeyleri yazıp daha da uzatmanın manası yok incelemeyi. Bir de zaten tüm ergonomi ayarları olduktan sonra ışık sızması dışında malzeme kalitesinin bir olayı yok LCD monitörlerde. Masada duruyor sonuçta. Bir zahmet düşürmeyiverin
Not: Malzeme kalitesi derken dış kasanın kalitesinden bahsediyorum. İç yapıyı bilmemin imkanı yok.
CAN ALICI KISIM: KALİTE KONTROL
Kimse babasının hayrına çok ucuza ürün vermez. Elbette dengeleyen bir şey var. İndirim konusunu okuyanlar görmüştür maalesef kalite kontrolde sıkıntı var. Pek çok kişide ölü piksel var. Işık sizması kötü derecede olmamakla birlikte genelde çoğu kişide biraz var. Ancak satıcının HB olduğunu ve monitörün özelliklerinin fiyatına göre çok çok iyi olduğunu unutmamak lazım. 8-9K'daki çoğu modele kafa tutar, popüler modellerin çoğunu geçer.
Ben de bu yüzden şunu öneriyorum: eğer bütçeniz bundan iyi bir modele çıkmıyorsa ve değişim/iade uğraşırım diyorsanız bu modeli alın. Rahatsız edici veya çok ölü piksel, ışik sizması, rahatsız edici IPS glow çıkarsa değişim istersiniz. Baktınız 1-2 tutmadı iade edersiniz. Ama tutarsa ucuza gayet iyi bir model almiş olursunuz.
ALANLAR İÇİN: MONİTÖR AYARLARI NASIL OLMALI?
- Game mode=oyun modu: BU AYAR ÇOK ÇOK ÖNEMLİ. ÇOK KİŞİ BU HATAYI YAPIYOR. Game mode ayarı standartta kalacak. FPS, yarış, RTS VB. ayarları sakın seçmeyin! Bu ayarlar olsun diye konmuş dandirik ayarlar oluyor çoğunlukla. Renk kalibrasyonunu değiştiriyor ve açılmaması gereken/kapatılmaması gereken ayarları açıyor/kapıyor. Standart kalsın!
- Overdrive=tepki süresi: Level 2. Değişmeyin en iyi ayar bu. Yukarıda bu ayarın ne olduğunu anlatmıştım.
- MPRT: KESİNLİKLE KESİNLİKLE KESİNLİKLE kapalı. Gözlerimizin ve monitörün yapısı gereği hareketli cisimler monitörde bulanık gözükür. Bu ayar ile hareketli cisimlerin netliğini arttırıyorsunuz. Ancak bu ve monitörlerin büyük çoğunluğunda pazarlamadan ibaret. Çünkü zor bir ayar. Yalnızca var diye yazmak için koyuyorlar. Açtığınızda parlaklık düşmesi, renk bozulması, ekranda titreme ve buna bağlı göz yorgunluğu yapar/yapabilir. Bunu kullanmak istiyorsanız özel monitör almanız lazım: Zowie'ler, Viewsonic XG2431 vb. modeller.
- Adaptive Sync G-sync, Free-sync: kullanmak istediğinizde auto, yoksa kapalı. Kullanmadığınız zaman kapatırsanız potansiyel titreme sorunlarını engellemiş olursunuz. Çoğu kişi bunu biliyordur zaten.
- Refresh rate number=yenileme hızı gösterimi: Kapalı. Hani Free-sync, G-sync yani Adaptive-sync'ler monitörün Hz'ini FPS'iniz ile eşitliyor ya, bu ayar işte değişken yenileme hızınızı görmenizi sağlıyor.
- Parlaklık: keyfinize göre. Çok açmamak ve çok kısmamak her zaman en iyi görüntü kalitesini verir.
- Contrast: varsayılan ayar kalacak, ellemeyin! Burada görüldüğü üzere varsayılan 75. Bildiğimiz kontrast ayarı bu. Ne olduğunu yukarıda anlatmıştım.
- DCR=dinamik kontrast: HDR ayarı açtığınızda açabilirsiniz. Normalde açmayın. Bu ayar ekrandaki görüntüye göre monitörün kontrast ve parlaklık değerini otomatik ayarlıyor. Basit bir ayar olduğu için düzgün çalışmadığı yerler olsa da HDR ile birlikte iyi iş çıkarıp kontrası bayağı iyileştirdiği oluyor.
- HDR=high dynamic range=geniş dinamik aralık: Ne olduğunu biliyorsunuzdur zaten. ÇOK ÇOK ÇOK ÖNEMLİ BU KISIM. 1) HDR ayarı yalnızca HDR video, HDR oyun vs. izlerken açık olacak. Onun dışında kapalı tutuyorsunuz! 2) Açmak ve kapatmak için monitörün bu menüsü İLE BİRLİKTE masaüstüne sağ tık - görüntü ayarları - HDR sekmesinden de açıp kapatıyorsunuz. Birini açık birini kapalı yaparsanız renkleriniz gri ve beyaz çamurumsu olur. 3) Oradaki yalnızca Auto ve HDR400 ayarı gerçek HDR. Diğerleri HDR efekti. Onları hiçbir zaman kullanmıyorsunuz!
- Dark boost=siyah güçlendirme: varsayılan kalacak. Burada görüldüğü üzere 4. Bu ayarı çok karanlık oyunlarda ve dizilerde karanlık yerleri seçemiyorsanız açın. O yerleri daha aydınlık yapmaya yarıyor.
- Sharpness=keskinlik: varsayılan ayarda kalacak. Adı üstünde ekrandaki görüntülerin keskinliğini ayarlıyor. Ancak bunu yazılımla yaptığı için görüntüde diğer artifactlara (bozulmalara) neden oluyor. Bu ayarlar daha çok yazıların okunmasında problem yaratan OLED monitörlerde önemli.
- Relative gamma: varsayılan. Biraz karışık ama basitleştirirsem bu ayar ile siyahları arttırıp azaltabilirsiniz ancak gereksiz yere arttırıp azaltmak siyahtaki detayları öldürüp 10. maddede yazana sebep olur ya da siyahı çok açarak grileştirir.
- Color Temperature=renk sıcaklığı: İşte burası önemli. Bunu yapmanız gereken ayarla beraber yukarıda anlattım yine. Özet geçeyim: Monitörünüzde tam beyaz bir görüntü açın. Eğer hafif sarımsı ise renk sıcaklığınız doğrudur. Çok sarı ise Warm (sıcak) yerine neutral (doğal) seçeneğine alın. Çoğu kişini şikayetçi olduğu sarımsı/mavimsi olayı budur. Diğer seçenekleri göremiyorum paylaşmamış arkadaş. Diğer ayarları da paylaşırsanız biraz daha yardımcı olabilirim.
- Saturation=doygunluk. Varsayılan yani 50'de kalacak. Adı üstünde. Renk kalibrasyonunu bozduğu için ellemeyin.
- Low blue light=düşük mavi ışık: gözü yoran ve uyku dengesini bozan mavi ışığı filtreler. Ama ekranı sarı yapar bunu yaparken. Gözünüzü yormak istemediğinizde (Örneğin çalışırken falan) açabilirsiniz. Yoksa kapalı.
SON. Alınır mı?
Monitörün özellikleri fiyatına göre tıpkı eski Lenovo indirimleri gibi çok iyi. Bu özelliklerde başka bir model için yaklaşık 1500-2000TL fazla vermeniz lazım. 8-9 bindeki çoğu modele kafa tutar, pek çoğundan da iyi özellik bakımından. Ancak tıpkı önceki Lenovo'lar gibi kalite kontrol sıkıntısı var. Dolayısıyla değişim/iadede sorun çıkarmayacak bir yerden alıp ölü pikselsiz ve ışık sızmasız bir ürün alana kadar bir-iki iade yapmak gerekiyor. Yani uğraşmanız lazım. Bunu göze alıyorsanız alınır.
@Abdullah Hacıgül
Diğer incelemelerim:
Selamlar. Elime LG Ultragear 24GQ50F-B model monitörden geçti tesadüfen. Ben de fırsat bu fırsat diyerek en azından bir ghosting testi yapayım dedim. Hareket performansı (UFO GHOSTİNG TESTİ) Overdrive kapalı (off): Overdrive daha hızlı (faster): Overdrive en hızlı (fastest): Edit...
forum.donanimarsivi.com
Sonradan önemli ek: kronik scanline problemi için konudaki mesajları okuyunuz. ----- Selamlar arkadaşlar. Yakın zamanda yeni nesil çok hızlı VA'lardan olan bu modelden tanıdıklarıma 2-3 tane aldık. Elime geçmişken ghosting testi yapayım dedim. UFO GHOSTİNG TESTİ Overdrive (Tepki süresi)...
forum.donanimarsivi.com
