Bu zamana kadar benden bu konuda çok fazla konu başlığı görmüş olabilirsiniz. Ama yine de bir şeyler eksik. O yüzden bu yazımda sadece bilimsel açıklamalar yapmayacağım. Kendi yaşadıklarımı da anlatacağım.
Depresyon Nedir?
Depresyon, kişinin duygularını, düşüncelerini, davranışlarını olumsuz yönde etkileyen bir ruh hali bozukluğudur.
Uzun süren çaresizlik, suçluluk, elem, keder, hüzün gibi duygular ve intihar düşünceleri ile girişimleri, kendine ve/veya başkasına zarar verme davranışları, sosyal izolasyon yönünde eylemlerle karakterize bir hastalıktır. Hastalık diyorum çünkü bu bir HASTALIK. Bu bir HASTALIK. Bu bir HASTALIK. Yani biri nezle olabiliyorsa, kanser olabiliyorsa, verem olabiliyorsa depresyon hastası da olabiliyor. Depresyon, psikolojik değil biyolojik bir hastalıktır.
Beynin pre-frontal kortekste iki lobun birbiri ile iletişim kuramama, nörolojik akımın düşük olması ve serotonin, dopamin, nöroadrenalin gibi hormonların dengesizliği, olması gereken seviyede olmaması sonucunda kişide ilgili semptomlar baş gösteriyor.
Neden depresyonun bir hastalık olduğunu bu kadar vurguladın?
Çünkü depresyonda olan kişiler normalde olduğu kişiler değillerdir. Daha farklı, daha yanlış, daha sağlıksız düşünürler, daha sağlıksız duygu durumları vardır, daha sağlıksız davranış sergileyebilir ve daha sağlıksız karar verebilirler. O yüzden depresyonda olan kişilere uzmanlar tarafından kullanılması gereken ilk cümle "Bu sen değilsin." olmalıdır. "Şu an depresyon hastasısın, içinde bulunduğun durum gerçek seni yansıtmıyor, bu durumu iyileştirebiliriz." güzel bir başlangıç cümlesidir.
Depresyon bir hastalık. Depresyonda olan kişiler farklı bilişsel ve davranışsal aktiviteler gösterebilir. Bu aktivitelere Türk toplumunun tepkisi şudur ve çok yanlıştır(bilerek büyük yazıyorum):
"Kendi kendinin doktoru ol. Çık dışarı gez toz sevgili yap. Takma kafaya. Çok takıyorsun. O kadar önemli bir dert değil..."
Bu söylemler -kendimden de örnek vereceğim- o kadar can yakıcı, o kadar zarar verici o kadar çok yıkıcı ki... Anlatamam.
Yani bu söylemleri size şöyle anlatayım. Kanser hastası var bir yakınınız -Allah göstermesin. Şimdi ona şey diyorsunuz, "Takma kafaya, sen yapıyorsun bunu. Kendi kendinin doktoru ol. Kanser hücrelerini yayma. Bu senin elinde."
Yukarıdaki durum ne kadar saçma bir durumsa bakın aynı saçmalık seviyesi geçerli bir şekilde depresyon hastasına bakın hastasına diyorum -hasta- "kendi kendinin doktoru ol, geçer, takma kafaya" demek o kadar saçma. Yani ve bir o kadar da yıkıcı. Zaten kişi acı çekiyor. Elinde olmayan onun bilişsel dünyasında istemsiz gelişen bazı olumsuz bilişsel hareketler var (ör: yaşamanın anlamı yok, hayat boş, herkes ölsün) ve siz ona takma kafaya diyorsunuz. Sadece bir kafaya takma kendi kendinin doktoru ol. Yani bu durumu size daha ne kadar empati yaptıracak betimleme yapabilirim bilmiyorum.
Depresyonun Belirtileri
Bilişsel belirtileri:
Duygusal belirtiler:
Depresyonun Nedenleri
Brain QEEG mapping system
Depresyon hastaları sosyal izolasyon sağlarlar kendilerine. Yani bu ne demek? Eve kapanırlar ama böyle normal kapanma değil. Bir odada aylarca duvara bakarak zaman geçirebilirler. Ben 3 ay boyunca duvara bakarak zaman geçirdiğimi bilirim. Yani evet arkadaşlar öyle bir duruma geliyorsunuz ki bunu yapabiliyorsunuz. Ben yapmam demeyin. Size her yerde ulaşmaya çalışan arkadaşınıza dönmek istemiyorsunuz. Yani nasıl desem arkadaşınız size dönüyor ama eliniz parmağınız oynamıyor cevap ver butonuna basmak için. Yani depresyon hastası bir arkadaşınız varsa ona alttan alarak yaklaşmalı ve destek çıkmalısınız.
Depresyon ve Madde Bağımlılığı
Depresyon ile madde bağımlılığı karakterize olabilir. Yani alkol, uyuşturucu veya sigaraya başlama ihtimali var. Ben hiç kullanmadım. Burada İslam dini bende pozitif yönde etkili oldu. Ama kimse kullanmaz diye bir şey yok. Dininin gerekliliklerini süper yerine getiren biri olsun. Depresyona girerse öyle bir hale geliyor ki maddeye başlayabilir. Bu madde uyuşturucu maddeyle sınırlı değil. Alkol de sigara da ve diğer tütün ürünleri de bu kapsam içindedir. Bu maddelerden birine başlayan depresyon hastalarına ılımlı yaklaşmalı, sosyal ve psikolojik açıdan destek olmalıyız.
Depresyon ve Kendine Zarar Verme Düşünceleri/Davranışı
İnternette self-harming behavior olarak aratabileceğiniz bu davranış depresyon hastalarında görülebilir. Bunun nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
İntihar etmiş kişilerin serotonin hormon seviyesine baktıklarında dibi bildiğin dibi boyladığı görülmüştür. Yani serotonin seviyesi ile yaşama isteği arasında bir ilişki kurulmuştur. Beyindeki serotonin hormonu düşerse sağlıksız ciddi boyutlarda sağlıksız seviyere gelirse kişi intiharı düşünebilir ilgili düşünceleri mantıklı bir yol olarak görebilir hatta girişimlerde bulunabilir.
İntihar düşünceleri ağır vakalarda girişimlere hatta başarılı girişimlere dönüşebilir. Benim 3 kere intihar girişimim oldu, 1 kere kendini jiletle yaralama suretiyle kendime zarar verme davranışım oldu. Şimdi şunu söyleyeyim baştan. Ben de başta "ben Müslümanım, yapmam diyordum." Ama öyle bir psikolojiye giriyorsunuz ki yapıyorsunuz en azından ben yaptım. Ben yaparken berrak bir bilinçte değildim. Yani böyle ciddi ciddi isteyerek yapmıyorsunuz aslında. Sadece hayattan bir beklentiniz kalmamış bir umut kalmamış bir şekilde harekete geçiyorsunuz.
3 kere intiharı denemiş biri olarak söyleyeyim:
"İNTİHAR BİR ÇÖZÜM DEĞİLDİR"
Çünkü ölmeme olasılığınız çok yüksek. Yani sakat kalma, ömür boyu yatalak kalma, ömür boyu ilaç ve makinelere kalma hatta felç olma olasılığınız ölüm olasılığından daha yüksek. O yüzden denemeyin. Hiçbir yöntem ölümü garanti etmez. Bu suretle intiharı denemeyin ve yardım alın herhangi bir yerden.
Depresyonun Tedavisi
Ağır vakalarda yani majör (klinik) depresyonda kişinin önce semptomları hafifletilmek suretiyle ilaç tedavisi başlatılır. İlaçlar beyindeki hormon dengesizliğini gidermek ve semptomları bastırmak için önemlidir. İlaç içtiğim gün intihar düşüncesi gelmiyordu mesela bende.
Sadece ilaç tedavi için yeterli değildir. Bunun yanında psikoterapi ve davranışsal iyileştirmeler yapılmalıdır.
Psikoterapi ile kişinin bilişsel şemalarındaki yanlışlar düzeltilip algıları iyileştirilir, davranışsal düzenlemelerle de kişi hayata kazandırılır.
Depresyonun tedavisindeki ana hat bu şekildedir.
Umarım artık çevrenizde varsa depresyon hastalarına nasıl davranmanız gerektiğini ya da nasıl davranmamanız gerektiğini anlamış oldunuz. Buraya kadar okuduysanız teşekkür ederim.
Depresyon Nedir?
Depresyon, kişinin duygularını, düşüncelerini, davranışlarını olumsuz yönde etkileyen bir ruh hali bozukluğudur.
Uzun süren çaresizlik, suçluluk, elem, keder, hüzün gibi duygular ve intihar düşünceleri ile girişimleri, kendine ve/veya başkasına zarar verme davranışları, sosyal izolasyon yönünde eylemlerle karakterize bir hastalıktır. Hastalık diyorum çünkü bu bir HASTALIK. Bu bir HASTALIK. Bu bir HASTALIK. Yani biri nezle olabiliyorsa, kanser olabiliyorsa, verem olabiliyorsa depresyon hastası da olabiliyor. Depresyon, psikolojik değil biyolojik bir hastalıktır.
Beynin pre-frontal kortekste iki lobun birbiri ile iletişim kuramama, nörolojik akımın düşük olması ve serotonin, dopamin, nöroadrenalin gibi hormonların dengesizliği, olması gereken seviyede olmaması sonucunda kişide ilgili semptomlar baş gösteriyor.
Neden depresyonun bir hastalık olduğunu bu kadar vurguladın?
Çünkü depresyonda olan kişiler normalde olduğu kişiler değillerdir. Daha farklı, daha yanlış, daha sağlıksız düşünürler, daha sağlıksız duygu durumları vardır, daha sağlıksız davranış sergileyebilir ve daha sağlıksız karar verebilirler. O yüzden depresyonda olan kişilere uzmanlar tarafından kullanılması gereken ilk cümle "Bu sen değilsin." olmalıdır. "Şu an depresyon hastasısın, içinde bulunduğun durum gerçek seni yansıtmıyor, bu durumu iyileştirebiliriz." güzel bir başlangıç cümlesidir.
Depresyon bir hastalık. Depresyonda olan kişiler farklı bilişsel ve davranışsal aktiviteler gösterebilir. Bu aktivitelere Türk toplumunun tepkisi şudur ve çok yanlıştır(bilerek büyük yazıyorum):
"Kendi kendinin doktoru ol. Çık dışarı gez toz sevgili yap. Takma kafaya. Çok takıyorsun. O kadar önemli bir dert değil..."
Bu söylemler -kendimden de örnek vereceğim- o kadar can yakıcı, o kadar zarar verici o kadar çok yıkıcı ki... Anlatamam.
Yani bu söylemleri size şöyle anlatayım. Kanser hastası var bir yakınınız -Allah göstermesin. Şimdi ona şey diyorsunuz, "Takma kafaya, sen yapıyorsun bunu. Kendi kendinin doktoru ol. Kanser hücrelerini yayma. Bu senin elinde."
Yukarıdaki durum ne kadar saçma bir durumsa bakın aynı saçmalık seviyesi geçerli bir şekilde depresyon hastasına bakın hastasına diyorum -hasta- "kendi kendinin doktoru ol, geçer, takma kafaya" demek o kadar saçma. Yani ve bir o kadar da yıkıcı. Zaten kişi acı çekiyor. Elinde olmayan onun bilişsel dünyasında istemsiz gelişen bazı olumsuz bilişsel hareketler var (ör: yaşamanın anlamı yok, hayat boş, herkes ölsün) ve siz ona takma kafaya diyorsunuz. Sadece bir kafaya takma kendi kendinin doktoru ol. Yani bu durumu size daha ne kadar empati yaptıracak betimleme yapabilirim bilmiyorum.
Depresyonun Belirtileri
Bilişsel belirtileri:
- Dikkat eksikliği ve kaybı
- Karar vermede zorluk
- Ders çalışma gibi aktiviteleri yapmada zorluk
Duygusal belirtiler:
- Suçluluk
- Çaresizlik
- Elem, keder, hüzün
- Umutsuzluk
- Sürekli yorgunluk
- Enerji bulamama
- Uykusuzluk veya çok uyuma
- Çok yeme veya iştahsızlık
- Sosyal çekilme
- İlgi kaybı -önceden zevk aldığı şeyler dahil-
- İntihar düşünceleri ve girişimleri
Depresyonun Nedenleri
- Genetik: Bilimsel araştırmalar depresyonun diğer insanlardan daha çok etkilemesine sebep veren genlerin olduğunu keşfetmiştir. Ailede depresyon geçirmiş kişi varsa çocuğun depresyon geçirme olasılığı 1/3 veya 1/2 olarak ifade edilir. Genetik faktör tek başına yeterli değildir depresyon için. Sadece bir bomba gibidir. Piminin çekilmesi gerekiyor. İşte o pime biz travma, olumsuz olaylar, yıkıcı olaylar diyoruz. Kimisi anne babasının ölümünde depresyona girmez, kimisi bir sınav dolayısıyla depresyona girer. Bunu niye anlatıyorum biliyor musunuz? Depresyonda olan kişilere söylenen bir diğer yıkıcı söz, "Ya bu ne ki Fatma ablanın oğlunun yaşadığına ne demeli? O çocuk niye sağlam?" gibi bir söz. Ya arkadaşım. O onu ilgilendirir bu beni. Bu dert bana büyük geliyor zaten. Yani bana büyük geliyor ki bir sorun ki ben o derdi dert edinmişim. Sen onu küçük görüyorsun bir de tam yıkıyorsun. Öyle ölmez kanka eline silah ver erkeksen kendini öldür de. Yani abartısız söylüyorum. İntihar düşünceleri ve girişimleri ile karakterize olan depresyon hastalarına bu yaklaşım şunla eş değer bakın ne eksik ne fazla eşdeğer, "Al lan şu silahı madem o kadar derdin var kafana daya çek tetiği erkeksen yap". Benim sözde psikoloji okuyan kuzenime derdimi açtığımda bana böyle dedi. Yani işte daha büyük dertli insanlar var, senin kullandığın ilaçlar o kadar ağır değil. Kafaya bak lan. Bir de psikoloji okuyor. O hafta ben koluma 6-7 çizik attım. Detayına geleceğiz.
Brain QEEG mapping system
- Beyindeki ilgili hormonların dengesizliği ve nörolojik akımın düşük seviyesi
- Travmalar, sosyal yaşam zorlukları
Depresyon hastaları sosyal izolasyon sağlarlar kendilerine. Yani bu ne demek? Eve kapanırlar ama böyle normal kapanma değil. Bir odada aylarca duvara bakarak zaman geçirebilirler. Ben 3 ay boyunca duvara bakarak zaman geçirdiğimi bilirim. Yani evet arkadaşlar öyle bir duruma geliyorsunuz ki bunu yapabiliyorsunuz. Ben yapmam demeyin. Size her yerde ulaşmaya çalışan arkadaşınıza dönmek istemiyorsunuz. Yani nasıl desem arkadaşınız size dönüyor ama eliniz parmağınız oynamıyor cevap ver butonuna basmak için. Yani depresyon hastası bir arkadaşınız varsa ona alttan alarak yaklaşmalı ve destek çıkmalısınız.
Depresyon ve Madde Bağımlılığı
Depresyon ile madde bağımlılığı karakterize olabilir. Yani alkol, uyuşturucu veya sigaraya başlama ihtimali var. Ben hiç kullanmadım. Burada İslam dini bende pozitif yönde etkili oldu. Ama kimse kullanmaz diye bir şey yok. Dininin gerekliliklerini süper yerine getiren biri olsun. Depresyona girerse öyle bir hale geliyor ki maddeye başlayabilir. Bu madde uyuşturucu maddeyle sınırlı değil. Alkol de sigara da ve diğer tütün ürünleri de bu kapsam içindedir. Bu maddelerden birine başlayan depresyon hastalarına ılımlı yaklaşmalı, sosyal ve psikolojik açıdan destek olmalıyız.
Depresyon ve Kendine Zarar Verme Düşünceleri/Davranışı
İnternette self-harming behavior olarak aratabileceğiniz bu davranış depresyon hastalarında görülebilir. Bunun nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Var oluşsal sancı: Kişi o kadar ağır bir depresyon geçiriyordur ki var olduğunu düşünmemeye başlayabilir. Yani artık hayat ona simülasyon gibi gelebilir. Kişi var olduğunu kendine kanıtlamak için kendine jilet veya benzeri araçlarla fiziksel acı çektirmek suretiyle kendini yaralar. Genelde bu yaralama bölgesi kol, bacak, yüz ve genital bölgedir. Bu herkesten herkese göre değişebilir.
- İçinde bulunduğu durumlardan olaylardan kendini suçlar ve kendi kendine ceza verme suretiyle kendini yaralar.
- Ağır depresyon vakalarında kişi sanrılar duyabilir, halüsinasyonlar görebilir. O halüsinasyonlar ona yapması konusunda istek ve emirlerde bulunabilir. Kişi hipnoza girmiş gibi bu emirleri uygulayabilir.
İntihar etmiş kişilerin serotonin hormon seviyesine baktıklarında dibi bildiğin dibi boyladığı görülmüştür. Yani serotonin seviyesi ile yaşama isteği arasında bir ilişki kurulmuştur. Beyindeki serotonin hormonu düşerse sağlıksız ciddi boyutlarda sağlıksız seviyere gelirse kişi intiharı düşünebilir ilgili düşünceleri mantıklı bir yol olarak görebilir hatta girişimlerde bulunabilir.
İntihar düşünceleri ağır vakalarda girişimlere hatta başarılı girişimlere dönüşebilir. Benim 3 kere intihar girişimim oldu, 1 kere kendini jiletle yaralama suretiyle kendime zarar verme davranışım oldu. Şimdi şunu söyleyeyim baştan. Ben de başta "ben Müslümanım, yapmam diyordum." Ama öyle bir psikolojiye giriyorsunuz ki yapıyorsunuz en azından ben yaptım. Ben yaparken berrak bir bilinçte değildim. Yani böyle ciddi ciddi isteyerek yapmıyorsunuz aslında. Sadece hayattan bir beklentiniz kalmamış bir umut kalmamış bir şekilde harekete geçiyorsunuz.
3 kere intiharı denemiş biri olarak söyleyeyim:
"İNTİHAR BİR ÇÖZÜM DEĞİLDİR"
Çünkü ölmeme olasılığınız çok yüksek. Yani sakat kalma, ömür boyu yatalak kalma, ömür boyu ilaç ve makinelere kalma hatta felç olma olasılığınız ölüm olasılığından daha yüksek. O yüzden denemeyin. Hiçbir yöntem ölümü garanti etmez. Bu suretle intiharı denemeyin ve yardım alın herhangi bir yerden.
Depresyonun Tedavisi
Ağır vakalarda yani majör (klinik) depresyonda kişinin önce semptomları hafifletilmek suretiyle ilaç tedavisi başlatılır. İlaçlar beyindeki hormon dengesizliğini gidermek ve semptomları bastırmak için önemlidir. İlaç içtiğim gün intihar düşüncesi gelmiyordu mesela bende.
Sadece ilaç tedavi için yeterli değildir. Bunun yanında psikoterapi ve davranışsal iyileştirmeler yapılmalıdır.
Psikoterapi ile kişinin bilişsel şemalarındaki yanlışlar düzeltilip algıları iyileştirilir, davranışsal düzenlemelerle de kişi hayata kazandırılır.
Depresyonun tedavisindeki ana hat bu şekildedir.
Umarım artık çevrenizde varsa depresyon hastalarına nasıl davranmanız gerektiğini ya da nasıl davranmamanız gerektiğini anlamış oldunuz. Buraya kadar okuduysanız teşekkür ederim.
